ĐỐI THOẠI

Mạng lưới đường hầm của Hamas bên dưới Gaza – một tiền tuyến ngầm cho Israel
Reuters
27/10/2023
VOA

Chiến binh Palestine thuộc lữ đoàn Izz el-Deen al-Qassam đứng bên trong một đường hầm ở Gaza ngày 18/8/2014.

Điều đang chờ đợi lực lượng mặt đất của Israel ở Gaza, theo các nguồn tin an ninh, là một mạng lưới đường hầm của Hamas dài hàng trăm km và sâu tới 80 mét, mà một con tin được giải thoát gọi là “một mạng nhện” và một chuyên gia mô tả là “10 lần hơn Việt Cộng”.

Các nguồn tin phương Tây và Trung Đông quen thuộc với vấn đề này cho biết, nhóm Hồi giáo Hamas người Palestine có nhiều loại đường hầm khác nhau chạy bên dưới dải bờ biển đầy cát rộng 360 cây số vuông này và biên giới của nó - bao gồm các đường hầm tấn công, buôn lậu, tồn trữ và hoạt động.

Một quan chức Mỹ nói, Mỹ tin rằng lực lượng đặc biệt của Israel sẽ phải đối mặt với thách thức chưa từng có khi phải chiến đấu với các phần tử hiếu chiến Hamas trong khi cố gắng tránh giết hại các con tin bị giữ dưới lòng đất.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin lưu ý rằng trận chiến kéo dài 9 tháng của Iraq nhằm chiếm lại thành phố Mosul từ tay Nhà nước Hồi giáo có thể dễ dàng hơn những gì đang chờ đợi Israel - có thể là “rất nhiều IED (thiết bị nổ tự chế), rất nhiều bẫy và chỉ là một hoạt động thực sự nghiền nát.”

Mặc dù Israel đã đầu tư rất nhiều vào việc phát hiện đường hầm - bao gồm hàng rào ngầm được trang bị cảm biến mà họ gọi là “bức tường sắt” - Hamas vẫn được cho là có đường hầm hoạt động dẫn ra thế giới bên ngoài.

Sau đợt xung đột cuối cùng vào năm 2021, lãnh đạo Hamas ở Gaza, Yehya Al-Sinwar, cho biết: “Họ bắt đầu nói rằng họ đã phá hủy 100km đường hầm của Hamas. Tôi đang nói với bạn rằng, những đường hầm mà chúng tôi có ở Dải Gaza dài hơn 500km. Ngay cả khi lời kể của họ là sự thật, họ chỉ phá hủy 20% số đường hầm.”

Nhân chứng con tin 

Không có sự chứng thực nào cho nhận xét của ông Sinwar, người được cho là đang ẩn náu dưới lòng đất trước một cuộc tấn công trên bộ dự kiến của Israel.

Nhưng con số ước tính hàng trăm km được các nhà phân tích an ninh chấp nhận rộng rãi, mặc dù dải bờ biển bị phong tỏa chỉ dài 40 km.

Với việc Israel có toàn quyền kiểm soát đường hàng không và đường biển của Gaza cũng như 59 km trong tổng số 72 km biên giới đất liền của Gaza - với Ai Cập cách 13 km về phía nam - các đường hầm là một trong số ít phương cách mà Hamas đưa vũ khí, thiết bị và con người vào đây.

Trong khi nhóm này và các nhóm Palestine khác giữ bí mật về mạng lưới của họ, con tin người Israel mới được thả, bà Yocheved Lifshitz, 85 tuổi, nói: “Nó trông giống như một mạng nhện, rất nhiều đường hầm”. Bà nói thêm: “Chúng tôi đã đi bộ hàng km dưới lòng đất”.

Hamas tin rằng với ưu thế vượt trội về quân sự trên không và thiết giáp của Israel, các đường hầm là một cách để cắt bỏ một số lợi thế đó bằng cách buộc binh lính Israel phải di chuyển dưới lòng đất trong những không gian chật hẹp mà các chiến binh Hamas biết rõ.

Một phát ngôn viên của quân đội Israel ngày 26/10 nói: “Tôi sẽ không nói chi tiết về số km đường hầm nhưng đây là một con số lớn, được xây dựng dưới các trường học và khu dân cư”.

Thúc giục Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc can thiệp, Tổng thống Chính quyền Palestine Mahmoud Abbas đã kêu gọi chấm dứt ngay lập tức “sự xâm lược” vào Gaza và hướng tới “một giải pháp chính trị thay vì các giải pháp quân sự và an ninh.”

Thành phố ngầm 

Các nguồn tin an ninh Israel cho biết các cuộc oanh tạc dữ dội từ trên không của Israel đã gây ra ít thiệt hại cho cơ sở hạ tầng đường hầm và lực lượng biệt kích hải quân Hamas có thể tiến hành một cuộc tấn công bằng đường biển nhắm vào các cộng đồng ven biển gần Gaza trong tuần này.

Ông Amir Avivi, cựu chuẩn tướng, người có các chức vụ cấp cao trong quân đội Israel bao gồm phó chỉ huy sư đoàn Gaza, được giao nhiệm vụ xử lý các đường hầm, nói: “Mặc dù chúng tôi đã tấn công ồ ạt trong nhiều ngày, nhưng khả năng lãnh đạo của Hamas vẫn còn khá nguyên vẹn, cũng như khả năng chỉ huy và kiểm soát, thậm chí khả năng thử và phát động các cuộc phản công”.

“Có cả một thành phố trên khắp Gaza bên dưới với độ sâu 40-50 mét. Có các hầm trú ẩn, trụ sở và kho chứa và tất nhiên chúng được kết nối với hơn một nghìn vị trí phóng rốc-két.”

Các nguồn khác ước tính độ sâu lên tới 80 mét.

Một nguồn tin an ninh phương Tây nói: “Đường hầm chạy dài nhiều km. Chúng được làm bằng bê tông và được làm rất tốt. Hãy nghĩ đến gấp 10 lần Việt Cộng. Họ đã có nhiều năm và có rất nhiều tiền để làm việc này.”

Một nguồn tin an ninh khác từ một trong những quốc gia láng giềng của Israel cho biết các đường hầm của Hamas từ Ai Cập vẫn hoạt động.

Ông nói: “Chuỗi cung ứng ngày nay vẫn còn nguyên vẹn. Mạng lưới tham gia tạo điều kiện phối hợp là một số sĩ quan quân đội Ai Cập. Không rõ liệu quân đội Ai Cập có biết về điều này hay không”.

Theo hai nguồn tin an ninh và một thương nhân ở thành phố El Arish của Ai Cập, một số ít đường hầm buôn lậu hẹp hơn, sâu hơn vẫn đang hoạt động cho đến gần đây giữa Ai Cập và Gaza, nhưng chúng đã chậm lại và gần như dừng lại kể từ khi chiến tranh Israel-Hamas bắt đầu.

Các quan chức Ai Cập đã không trả lời ngay yêu cầu bình luận. Hôm 25/10, Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi cho biết khi thị sát các đơn vị quân đội ở Suez rằng vai trò của quân đội là bảo đảm biên giới Ai Cập.

Trò chơi dài 

Hamas được thành lập ở Gaza vào năm 1987 và được cho là đã bắt đầu đào đường hầm vào giữa những năm 1990, khi Israel trao cho Tổ chức Giải phóng Palestine của Yasser Arafat một số quyền tự trị ở Gaza.

Mạng lưới đường hầm là lý do chính khiến Hamas mạnh hơn ở Gaza so với Bờ Tây do Israel chiếm đóng, nơi các khu định cư, căn cứ quân sự và thiết bị giám sát của Israel khiến việc tiếp cận bất cứ thứ gì từ Jordan trở nên khó khăn hơn.

Việc đào hầm trở nên dễ dàng hơn vào năm 2005 khi Israel rút binh lính và người định cư ra khỏi Gaza và khi Hamas giành quyền lực trong cuộc bầu cử năm 2006.

Ngay sau đó, cánh quân sự của Hamas, Lữ đoàn Izz el-Deen al-Qassam, bắt giữ Gilad Shalit và giết chết hai binh sĩ Israel khác sau khi đào hầm 600 mét để đột kích căn cứ Kerem Shalom ở biên giới Gaza.

Một năm sau, Hamas tiến hành một cuộc tấn công quân sự chống lại lực lượng của Arafat ở Gaza bằng cách sử dụng các cuộc tấn công bằng đường hầm.

Mặc dù các đường hầm quân sự vẫn nằm ngoài tầm mắt của người ngoài, nhưng trong thời kỳ đó, những kẻ buôn lậu Gaza phô trương những đường hầm thương mại hiếm khi được che giấu dưới biên giới Rafah.

Chúng rộng khoảng 1 mét và sử dụng động cơ tay quay để vận chuyển hàng hóa dọc theo sàn đường hầm đầy cát trong các thùng xăng rỗng.

Một người điều hành đường hầm Rafah, Abu Qusay, cho biết một đường hầm dài 800 m phải mất từ 3 đến 6 tháng để đào và có thể mang lại lợi nhuận lên tới 100.000 đô la mỗi ngày. Mặt hàng có lợi nhuận cao nhất là đạn, được mua với giá 1 đô la/viên ở Ai Cập và có giá hơn 6 đô la ở Gaza. Ông cho biết súng trường Kalashnikov có giá 800 đô la ở Ai Cập và được bán với giá gấp đôi.

Năm 2007, cánh quân sự này được cho là đã đưa chỉ huy của họ là Mohammed Deif vào Gaza thông qua một đường hầm từ Ai Cập. Deif là kẻ chủ mưu đằng sau vụ tấn công chết người ngày 7/10 của Hamas vào Israel, khiến 1.400 người thiệt mạng và các con tin bị bắt.

Săn lùng đường hầm 

Giáo sư Joel Roskin, nhà địa mạo và địa chất của Đại học Bar-Ilan của Israel cho biết rất khó để lập bản đồ mạng lưới đường hầm một cách chính xác từ bề mặt hoặc không gian, việc bổ sung thông tin được phân loại cao là điều cần thiết để lập bản đồ 3D và hiển thị hình ảnh.

Trong số các đơn vị tinh nhuệ được giao nhiệm vụ hoạt động ngầm có Yahalom, biệt kích chuyên nghiệp của Quân đoàn Kỹ thuật Chiến đấu của Israel, được biết đến với biệt danh “chồn”, chuyên tìm kiếm, dọn dẹp và phá hủy các đường hầm.

Đầu tuần này, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã đến thăm các chiến binh Yahalom và nói với họ: “Tôi trông cậy vào các bạn, người dân Israel trông cậy vào các bạn”.

Các nguồn tin của Israel cho biết những gì đang chờ đợi họ rất đáng sợ và họ phải đối mặt với một kẻ thù đã tập hợp lại và rút kinh nghiệm từ các hoạt động trước đây của Israel vào năm 2014 và 2021.

“Sẽ có rất nhiều bẫy. Họ có vũ khí nhiệt áp mà họ không có vào năm 2021, loại vũ khí này nguy hiểm hơn. Và tôi tin rằng họ đã mua được rất nhiều hệ thống vũ khí chống tăng để cố gắng tấn công các APC (xe bọc thép chở quân), xe tăng của chúng tôi,” ông Amnon Sofrin, cựu thiếu tướng và cựu chỉ huy Quân đoàn Tình báo Chiến đấu, cho biết.

Ông Sofrin, người trước đây từng đứng đầu cục tình báo của cơ quan tình báo Mossad của Israel, nói Hamas cũng sẽ cố gắng bắt cóc binh lính.

Bà Daphne Richemond-Barak, giáo sư tại Đại học Reichman của Israel và là tác giả cuốn sách Chiến tranh ngầm, cho biết xung đột ở Syria và Iraq đã làm thay đổi tình hình.

“Những gì IDF (quân đội Israel) có thể phải đối mặt bên trong đường hầm cũng là tất cả kinh nghiệm và kiến thức mà các nhóm như ISIS (Nhà nước Hồi giáo) đã thu được và đã ... được truyền lại cho Hamas.”