NCQT: Thế giới hôm nay - 10/10/2023Nguồn: The Economist
Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
10.10.2023
NghiencuuQT
Hamas tuyên bố sẽ bắt đầu hành quyết các tù nhân Israel nếu Israel tiếp tục ném bom không báo trước các mục tiêu dân sự ở Gaza. Trước đó vào hôm thứ Hai, Israel đã ra lệnh “bao vây toàn diện” dải Gaza, cắt lương thực, điện và nhiên liệu. Các quan chức Gaza cho biết không kích của Israel đã giết chết hơn 600 người Palestine, trong khi Liên Hợp Quốc nói hơn 124.000 người đã phải rời bỏ nhà cửa. Israel đã huy động 300.000 quân dự bị, một dấu hiệu cho thấy nước này có thể tiến hành một chiến dịch trên bộ quy mô lớn ở Gaza. Động thái leo thang diễn ra hai ngày sau khi các tay súng từ Gaza bất ngờ tấn công giết chết khoảng 900 người Israel và bắt làm con tin hàng chục người khác, với nhiều người trong số đó là dân thường đang dự một lễ hội ở miền nam đất nước.
Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết họ đã tiêu diệt những kẻ có vũ trang xâm nhập vào nước này từ Lebanon. Hizbullah, một nhóm chiến binh được Iran hậu thuẫn ở Lebanon, phủ nhận có liên quan dù trước đó chính nhóm này đã pháo kích vào các vị trí quân sự của Israel. Trong một diễn biến khác, EU đang xem xét lại các chương trình viện trợ cho các vùng lãnh thổ Palestine để đảm bảo tiền tài trợ của EU không “gián tiếp hỗ trợ bất kỳ tổ chức khủng bố nào” tấn công Israel.
Robert Kennedy Jr tuyên bố ra tranh cử tổng thống Mỹ năm 2024 với tư cách ứng viên độc lập. Ông ban đầu muốn có đề cử của đảng Dân chủ, nhưng rồi không thể cạnh tranh với tổng thống Joe Biden theo kết quả thăm dò toàn quốc. Quan điểm bài vắc-xin của Kennedy đã khiến ông được các nhân vật chính trị cực hữu quý mến, nhưng đi ngược lại với đảng Dân chủ và gia đình giàu ảnh hưởng của ông.
Giải Nobel Kinh tế được trao cho giáo sư Claudia Goldin thuộc Đại học Harvard. Chủ tịch ủy ban Nobel ca ngợi những thành tựu của bà vì “đã nâng cao hiểu biết của chúng ta về những kết quả phụ nữ đạt được trên thị trường lao động.” Trọng tâm trong sự nghiệp nghiên cứu của Goldin là việc các lựa chọn của phụ nữ thường bị giới hạn bởi trách nhiệm của họ đối với gia đình.
Thêm nhiều thành viên của nghiệp đoàn United Auto Workers đình công sau khi họ từ chối hợp đồng 5 năm do nhà sản xuất Mack Trucks đề xuất. Các thành viên UAW tại Mack sẽ tham gia cùng hàng chục nghìn nhân viên khác đang đình công trên khắp 22 tiểu bang. Các thành viên UAW đã bắt đầu nghỉ việc từ 15 tháng 9 để phản đối Stellantis, General Motors và Ford.
Các ứng viên bảo thủ đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử khu vực ở hai bang lớn của Đức. Đảng Dân chủ Thiên chúa giáo (CDU) thắng ở Hesse, trong khi đảng chị em của họ, Liên minh Xã hội Thiên chúa giáo, thắng Bavaria. Đảng cực hữu Sự Lựa chọn thay thế cho nước Đức đứng thứ hai trong cả hai cuộc bầu cử. Trong khi đó, sản lượng công nghiệp của Đức giảm 0,2% tháng thứ tư liên tiếp, làm dấy lên lo ngại về suy thoái kinh tế.
Các quan chức Taliban cho biết số người chết vì một loạt trận động đất xảy ra ở miền tây Afghanistan hôm thứ Bảy đã tăng lên hơn 2.400 người. Ngoài ra còn có 2.000 người bị thương. Các cơ sở y tế đang chật vật điều trị cho họ. Hai trận động đất đầu tiên có cường độ 6,3 độ, xảy ra cách Herat 40 km, gần biên giới với Iran. Mới đây hồi tháng 6 năm 2022, một trận động đất mạnh 5,9 độ đã giết chết hơn 1.000 người ở Khost, gần Pakistan.
Con số trong ngày: 1.027, là số người Palestine được Israel trả tự do năm 2011 để đổi lấy Gilad Shalit, một binh sĩ Israel bị Hamas bắt giữ năm 2006.
TIÊU ĐIỂM
Chiến sự ở Israel có thể mở rộng lên phía bắc
Chiến sự đã lan đến phía bắc Israel. Các nhóm Palestine ở Gaza hôm thứ Hai tiếp tục bắn tên lửa vào Israel, duy trì cuộc tấn công kéo dài ba ngày khiến khoảng 900 người Israel thiệt mạng. Ở phía còn lại ít nhất 600 người Palestine ở Gaza cũng đã thiệt mạng trong các cuộc không kích của Israel. Trong khi đó, quân đội Israel cho biết họ đã tiêu diệt “một số” tay súng lẻn qua biên giới phía bắc với Lebanon. Jihad Hồi giáo, một nhóm chiến binh người Palestine, đã nhận trách nhiệm về vụ xâm nhập.
Tất cả những điều này là khúc dạo đầu cho một cuộc chiến lớn hơn. Các quan chức Mỹ dự đoán Israel sẽ tấn công trên bộ vào Gaza trong vài ngày tới. Yoav Gallant, bộ trưởng quốc phòng, đã ra lệnh cho quân đội bao vây toàn bộ Gaza: “không điện, không lương thực, không nước, không khí đốt” cho 2 triệu người bên trong. Các cuộc đàm phán tiếp tục về một chính phủ đoàn kết ở Israel; song cho tới lúc này, vẫn là liên minh cực hữu của Binyamin Netanyahu nhận trách nhiệm vạch ra kế hoạch chiến tranh.
Quan điểm của Mỹ về xung đột Israel – Hamas
Đối với các nhà hoạch định chính sách Mỹ, Trung Đông những năm gần đây tương đối yên bình. Nhưng cuộc tấn công của Hamas vào Israel đã châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng. Khi thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu cam kết trả thù cho những hành động tàn bạo, Nhà Trắng đã không nói gì đến kiềm chế. Trái lại Mỹ đang điều động tàu chiến và vũ khí tới hỗ trợ đồng minh.
Cuộc xung đột sẽ cản trở nỗ lực của tổng thống Joe Biden trong việc làm trung gian cho Israel và Ả Rập Saudi bình thường hoá quan hệ, cũng như những nỗ lực của ông nhằm duy trì giải pháp “hai nhà nước” cho người Palestine. Mong muốn tập trung vào Nga và Trung Quốc của ông đã tiêu tan và hy vọng của ông về một mối quan hệ tốt hơn với Iran, nước ủng hộ Hamas, sẽ bị đảng Cộng hòa lợi dụng để chống lại ông.
Hiện tại, ông Biden sẽ ủng hộ Israel. Nhưng ngay cả khi giả sử Hamas có thể bị tiêu diệt thì ai sẽ điều hành Gaza và địa vị của người Palestine sẽ ra sao? Như Mỹ và Israel đều biết, rất dễ bị lôi kéo vào một cuộc chiến chống khủng bố. Nhưng thoát khỏi cuộc chiến là vô cùng khó khăn.
Phản ứng của thị trường sau khi xung đột bùng nổ giữa Israel và Hamas
Cuộc tấn công tàn bạo của Hamas vào Israel cũng gây sốc cho thị trường. Lợi suất trái phiếu ở châu Âu đã giảm từ mức cao trước đó trong khi giá cổ phiếu giảm nhẹ. Vào thứ Ba, thị trường Mỹ sẽ mở cửa lại sau kỳ nghỉ cuối tuần dài. Tới lúc đó chúng ta sẽ biết phản ứng của thị trường trước cuộc xung đột ở Israel và đợt tăng lợi suất trái phiếu dài hạn.
Đà tăng đó có nhiều nguyên nhân. Nhưng giá cao không phải là một trong số đó, khi kỳ vọng lạm phát của thị trường gần như không đổi. Triển vọng tăng trưởng sáng sủa hơn của nền kinh tế Mỹ, khi tạo thêm 336.000 việc làm trong tháng 9, chắc chắn đã giúp ích, cũng như thâm hụt chi tiêu công cao làm tăng lãi suất thực. Nhưng nguyên nhân hàng đầu là “phí bảo hiểm kỳ hạn” – tức khoản lãi bổ sung mà các nhà đầu tư yêu cầu đối với các chứng khoán có kỳ hạn dài – đã tăng. Lý do chính xác tại sao “phí bảo hiểm kỳ hạn” tăng vẫn chưa rõ ràng, nhưng cuộc chiến ở Israel sẽ chỉ càng đẩy nó lên cao hơn. Lợi suất trái phiếu có thể giảm khi thị trường mở cửa trở lại, nhưng phí bảo hiểm kỳ hạn cao hơn có thể hạn chế đà giảm của lãi suất dài hạn.
Bầu cử tổng thống ở Liberia
Vào thứ Ba người dân Liberia sẽ đi bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử tổng thống và cơ quan lập pháp. Tổng thống George Weah, một cầu thủ bóng đá nổi tiếng chuyển sang làm chính trị gia, hy vọng sẽ tái đắc cử nhiệm kỳ sáu năm thứ hai. Trong số những người thách thức ông có Joseph Boakai, cựu phó tổng thống; Alexander Cummings, một doanh nhân; và Tiawan Gongloe, một luật sư nhân quyền.
Không có nhiều thăm dò để tham khảo nhưng cuộc đua có thể sít sao hơn so với năm 2017, khi ông Weah thoải mái đánh bại ông Boakai ở vòng hai. Đại dịch Covid đã gây nhiều tổn hại cho nền kinh tế của quốc gia Tây Phi này và năm ngoái Mỹ đã áp trừng phạt đối với 3 quan chức trong chính phủ của ông Weah vì cáo buộc tham nhũng.
Ông Weah cũng mất đi một người ủng hộ chủ chốt. Prince Johnson, thượng nghị sĩ và cựu lãnh chúa trong cuộc nội chiến đẫm máu kết thúc năm 2003, đã chuyển sang ủng hộ ông Boakai. Điều này nhấn mạnh một trong những vấn đề dai dẳng của Liberia: những kẻ tham chiến trong cuộc nội chiến chưa bao giờ phải đối mặt với công lý. Hầu hết các ứng viên đều hứa sẽ thành lập một tòa án đặc biệt. Song với việc ông Johnson vẫn còn ảnh hưởng, nhiều khả năng người chiến thắng sẽ chỉ ngó lơ – như ông Weah đã làm.
No comments:
Post a Comment