VNTB – Giới trẻ Singapore làm gì để phản biện độc đảng?TS Phạm Đình Bá
24.04.2025 4:45
VNThoibao
Bối cảnh chính trị của Singapore nổi bật với sự thống trị lâu dài của Đảng Hành động Nhân dân (PAP), nắm quyền từ khi đất nước giành độc lập. Dù về hình thức là một nền dân chủ theo mô hình nghị viện Anh, PAP kiểm soát 82/84 ghế trong quốc hội, khiến nhiều người coi Singapore thực tế là một nhà nước độc đảng.
Mặc dù đạt điểm cao về quản trị minh bạch, Singapore lại bị đánh giá thấp về “Tiếng nói và Trách nhiệm giải trình”. Trong môi trường này, giới trẻ Singapore đã phát triển những chiến lược riêng để thể hiện quan điểm chính trị dưới nhiều hạn chế nghiêm ngặt.
Singapore sử dụng hệ thống pháp luật và kiểm soát xã hội tinh vi để hạn chế diễn ngôn chính trị. Những cơ chế này tác động trực tiếp đến cách giới trẻ tham gia chính trị và bày tỏ quan điểm đối lập.
Chính phủ sử dụng nhiều đạo luật để kiểm soát diễn ngôn công cộng. Luật Bảo vệ trước Tin giả và Thao túng Trực tuyến (POFMA) ban hành năm 2019 cho phép các bộ trưởng tuyên bố thông tin là sai lệch và yêu cầu gỡ bỏ nếu cho là vì lợi ích công cộng. Luật này đã nhiều lần được sử dụng để đối phó với các nhà phê bình và truyền thông. Ví dụ năm 2023, Asia Sentinel bị đóng cửa sau khi đăng bài về việc chính quyền quấy rối những người bất đồng chính kiến.
Các đạo luật khác như Luật Kích động và Điều 233A của Đạo luật Truyền thông & Đa phương tiện cho phép công an xử lý các bài đăng mạng xã hội bị coi là “xúc phạm, gây khó chịu hoặc phiền toái”. Đạo luật Chống can thiệp nước ngoài năm 2021 còn cho phép bộ trưởng nội vụ ra lệnh gỡ bỏ nội dung dựa trên “nghi ngờ” có yếu tố nước ngoài.
Các nhà hoạt động trẻ tuổi đối mặt với nhiều rủi ro khi tham gia chính trị. Họ có thể bị điều tra, như trường hợp James Gomez khi tổ chức các buổi nói chuyện về thanh niên và chính trị. Nặng nề hơn là các vụ kiện phỉ báng dẫn đến phá sản và bị cấm tham gia chính trường, như lãnh đạo Đảng Dân chủ Singapore Chee Soon Juan.
Còn có những “danh sách đen” ảnh hưởng đến cơ hội việc làm sau này. Một nhà hoạt động trẻ chia sẻ, sinh viên đại học lo sợ phát biểu tại các sự kiện như Góc Đối Thoại vì sợ bị liệt vào danh sách này. Ban quản lý trường đại học còn bị cho là giám sát, hỏi các giáo sư về những sinh viên có hoạt động chính trị.
Dù bị hạn chế, giới trẻ Singapore vẫn phát triển nhiều cách tiếp cận để bày tỏ quan điểm và thúc đẩy thay đổi.
Internet trở thành không gian quan trọng cho giới trẻ tham gia chính trị, ít bị kiểm soát trực tiếp hơn. Họ ngày càng sử dụng mạng xã hội để thảo luận, xây dựng mạng lưới, giáo dục cộng đồng và tổ chức các phong trào. Không gian số càng quan trọng khi các hoạt động biểu tình công khai bị hạn chế nghiêm ngặt, như một nhà hoạt động nhận xét: “Với các hạn chế về tụ tập công cộng ở Singapore… không gian số đã giúp rất nhiều”.
Các nền tảng trực tuyến còn cho phép tham gia ẩn danh. Một số trang như Thực tế Singapore (“The Real Singapore”) cho phép đăng bài nặc danh, giúp giảm nỗi sợ bị nhận diện và nhắm mục tiêu. Giới trẻ còn tận dụng YouTube để tiếp cận cử tri, vượt qua kiểm soát của truyền thông chính thống.
Một số bạn trẻ chọn hình thức tham gia chính thức hơn. Chuỗi sự kiện Chính trị 21 (“Politics 21”) tổ chức các diễn đàn công khai về “Thanh niên và Chính trị ở Singapore” và nhân quyền, dù ban tổ chức bị cảnh sát “cảnh báo miệng”. Hoạt động vì môi trường cũng nổi lên với các sự kiện như SG Climate Rally, nơi giới trẻ kêu gọi thay đổi chính sách.
Chính phủ cũng thành lập các hội đồng thanh niên để lắng nghe ý kiến về các chủ đề như an ninh tài chính, sự nghiệp, sức khỏe số và môi trường. Tuy nhiên, một số nhà hoạt động cho rằng các kênh này chưa đủ mạnh, nhận xét: “Có sự bất cân xứng giữa nỗ lực của giới trẻ và phản hồi hờ hững từ phía chính phủ”.
Giới trẻ Singapore sáng tạo nhiều cách thách thức kiểm duyệt mà vẫn giảm thiểu rủi ro cá nhân. Sinh viên báo chí Đại học Công nghệ Nanyang lập trang web độc lập sau khi bị kiểm duyệt bài viết về lãnh đạo đối lập đến thăm trường, cho thấy họ biết tạo nền tảng thay thế khi bị hạn chế.
Một hình thức phản kháng mới là đối đầu trực tiếp với kiểm duyệt. Khi chính phủ dùng POFMA yêu cầu đính chính, một số nhóm đã đăng cả thông báo đính chính lẫn nội dung gốc, biến việc kiểm duyệt thành chủ đề công khai.
Nghiên cứu chỉ ra sự khác biệt thế hệ về quan điểm chính trị, ảnh hưởng đến cách giới trẻ tham gia chính trị.
Giới trẻ Singapore nói chung ít hài lòng với hệ thống chính trị hơn các thế hệ trước. Họ cũng ít tin rằng hệ thống bầu cử công bằng cho mọi đảng phái. Điều này cho thấy sự thay đổi thế hệ có thể thách thức hiện trạng chính trị trong tương lai.
Nguyên nhân bất mãn bao gồm lo ngại về đại diện. Khi dân số già hóa, tỷ lệ thanh niên trong cử tri giảm, dẫn đến cảm giác bị giảm ảnh hưởng. Một số nhà nghiên cứu đề xuất hạ tuổi bầu cử để tăng đại diện cho giới trẻ.
Giới trẻ ngày càng ưa thích các mạng lưới phi chính thức thay vì tổ chức truyền thống. Hình thức linh hoạt này cho phép tham gia phù hợp với lịch trình cá nhân. Một nhà hoạt động chia sẻ: “Tính linh hoạt này giúp mọi người có thể nghỉ ngơi, chăm sóc sức khỏe tinh thần rồi quay lại hoạt động”.
Cũng có sự khác biệt về quan điểm hoạt động: một số nhấn mạnh hợp tác với chính phủ để thay đổi từ bên trong, số khác cho rằng cần thách thức hệ thống mạnh mẽ hơn.
Dù đã thích nghi sáng tạo, giới trẻ Singapore vẫn đối mặt nhiều rào cản lớn.
Một “bầu không khí sợ hãi” vẫn hạn chế tự do bày tỏ. Nhiều người tránh nói về chính trị, một bạn trẻ từng nói với nhà nghiên cứu: “Xin lỗi, chúng em chưa đủ trưởng thành để nói về điều đó” khi được hỏi về tự do ngôn luận. Nỗi sợ này càng tăng bởi các câu chuyện về những người bị trừng phạt nặng vì phát ngôn chính trị.
Tự kiểm duyệt đặc biệt rõ rệt trên mạng xã hội, nhiều bạn trẻ cân nhắc kỹ trước khi đăng bài để tránh bị chú ý. Một blogger thừa nhận, họ “tự kiểm duyệt mỗi khi ai đó bị kiện”.
Các nhà hoạt động trẻ thất vọng với phản hồi của các cơ quan chính quyền. Sau khi tổ chức các sự kiện như SG Climate Rally và đề xuất chính sách, họ thường chỉ nhận được sự công nhận mang tính hình thức thay vì phản hồi thực chất. Điều này tạo cảm giác các kênh tham vấn chỉ là “diễn” chứ không thực sự lắng nghe.
Hệ thống bầu cử cũng là rào cản khi quan điểm của giới trẻ thường không được đại diện đúng mức trong quốc hội, do phiếu bầu cho đối lập không tương xứng với số ghế họ giành được.
Giới trẻ Singapore đang vận động trong môi trường chính trị phức tạp với sự thống trị của một đảng và hạn chế nghiêm ngặt về tự do ngôn luận. Dù vậy, họ vẫn tìm ra nhiều cách sáng tạo để tham gia chính trị – từ hoạt động số, ẩn danh trực tuyến, các sáng kiến chính thức đến những hình thức phản kháng mới.
Các bằng chứng cho thấy thái độ của giới trẻ đối với hệ thống chính trị Singapore đang thay đổi, với sự gia tăng hoài nghi và mong muốn cải cách. Sự chuyển biến này, kết hợp với hiểu biết số và nhận thức toàn cầu, có thể dẫn đến thay đổi trong tương lai.
Thách thức cho các nhà hoạt động trẻ là làm sao tác động thực sự đến một hệ thống vốn được thiết kế để hạn chế đối lập, đồng thời tránh những hậu quả có thể ảnh hưởng đến sự nghiệp và cuộc sống cá nhân. Những phản ứng của họ thể hiện sự kiên cường và thích nghi, cho thấy ngay cả trong môi trường bị kiểm soát chặt chẽ, giới trẻ vẫn không ngừng tìm kiếm và tạo ra không gian cho tiếng nói và sự tham gia chính trị.
No comments:
Post a Comment