Cù Mai Công - "Rồng Vàng" Thánh nhạc Việt: Linh mục-nhạc sư Phêrô Kim Long về nhà Chúa
mardi 17 juin 2025
Thuymy
Đã nhắc tới Ông Tạ thì không thể thiếu xóm đạo An Lạc, nằm ở khu vực đầu tiên của Ông Tạ nếu đi từ Sài Gòn xuống theo đường Lê Văn Duyệt (nay là Cách Mạng Tháng Tám). Dân cư vây quanh hai đầu hẻm xưa có bảng “Ấp Hàng Dầu” (nay là hẻm 686).
Nếu nhạc sĩ Nguyên Thông (tức Văn Giảng, Thông Đạt) cạnh nhà tôi là tác giả nhiều Phật nhạc nhất Việt Nam và nhạc phẩm “Mừng ngày Đản sanh” của ông luôn được hát chính thức dịp Phật đản trong các ngôi chùa Việt Nam thì cũng ở Ông Tạ, có một nhạc sĩ-linh mục viết Thánh nhạc cũng nhiều nhất nước. Hàng trăm, hàng ngàn nhạc phẩm của người đến nay vẫn vang khắp các nhà thờ, nhà nguyện… trong các dịp lễ Công giáo: Nhạc sư Kim Long.
Nhạc sư nhân lành ở xóm đạo nghèo An Lạc
Ngoài hẻm An Lạc là hàng chục hàng quán, cửa hàng..., từ nhà may, quán cháo cho tới nhà sách mang tên Duyên Anh. Trong đó, có tiệm vẽ và dạy vẽ Mỹ Thuật, và trường dạy đánh máy chữ Hưng Đạo. Tôi đều đã là học trò hai nơi này.
Trong hẻm có nhà nhạc công kèn saxophone Duy Khiêm, thường trình diễn ở nhiều phòng trà, ca nhạc thời xưa. Cạnh nhà Duy Khiêm là họa sĩ, điêu khắc gia Cao Uy, đoạt nhiều giải thưởng cao trong, ngoài nước. Khi định cư ở Mỹ, có lần ông được mời qua Ý tham vấn trong Ủy ban Tái thiết và phục chế các công trình kiến trúc cổ...
Và trong hẻm này có nhà một con người mà không một người Công giáo Việt Nam nào, từ giáo dân đến linh mục, giám mục, hồng y không từng hát nhạc của ngài: nhạc sư - linh mục Phêrô Nguyễn Kim Long.
"Rồng Vàng" tự đi chợ, giặt đồ...và ngợi ca an bình
Năm 1954, cậu bé 13 tuổi Kim Long (sinh 1941) từ Nam Định theo gia đình vào Nam, học Tiểu chủng viện Thánh Phanxicô, Sài Gòn. Khó tưởng tượng ba năm sau, 1957, cậu chủng sinh 16 tuổi ấy đã viết nhạc phẩm thánh ca đầu tay, nhưng ngay lập tức vang lên trong cung thánh các nhà thờ miền Nam cho tới nay: “Con hân hoan”.
“Con hân hoan bước lên bàn thờ Chúa, Chúa là hoan lạc tuổi xuân xanh con. Con nâng muôn phím tơ ngợi khen Chúa, tiếng lòng rung nhịp với muôn tâm hồn. Vào thánh cung dâng tiến hương nguyện cầu ngát bay tỏa tới ngai tòa Chúa. Tâm tư sẽ reo mừng bước lên bàn thánh trong niềm tin…”.
Bốn năm sau nữa, năm 1961, thật kỳ diệu khi chàng thanh niên Kim Long 20 tuổi phổ nhạc lời Việt cho bản “Kinh Hòa Bình” của Thánh Phanxicô thành Assisi, thế kỷ 13 – một nhạc phẩm tới nay cũng luôn vang lên trong nhà thờ, dịp lễ của giới Công giáo cả nước.
Kinh Hòa Bình (“Lời cầu nguyện của Thánh Phanxicô”) là một bài kinh nguyện khá phổ biến trong cộng đồng Kitô giáo, đặc biệt với Công giáo thế giới. Bản dịch (nghĩa) tiếng Việt của Đức giám mục Philípphê Nguyễn Kim Điền. Chàng tu sĩ sáu năm sau mới chịu chức linh mục là Kim Long đã phổ nhạc và bài kinh được biết nhiều từ bài hát này:
Lạy Chúa từ nhân,
Xin cho con biết mến yêu và phụng sự Chúa trong mọi người.
Lạy Chúa, xin hãy dùng con như khí cụ bình an của Chúa
Ðể con đem yêu thương vào nơi oán thù,
Ðem thứ tha vào nơi lăng nhục
Ðem an hòa vào nơi tranh chấp,
Ðem chân lý vào chốn lỗi lầm...
(...) Ôi Thần Linh thánh ái xin mở rộng lòng con,
Xin thương ban xuống những ai lòng đầy thiện chí ơn an bình.
Năm 1968, chàng thanh niên Kim Long 27 tuổi được thụ phong linh mục và sau đó đi du học tại Giáo hoàng Học viện về Thánh nhạc tại Rôma, chuyên ngành bình ca. Khó có thể tưởng tượng nổi kho tàng Thánh nhạc theo hướng bình ca mà ngài sáng tác: 3.500 – 4.000 bài. Mấy chục tập nhạc ngài đã ra mắt: “Chung lời ngợi ca”, “Tuyển hợp ca Thánh vịnh - Thánh ca”, “Cộng đoàn hòa ca, Thánh vịnh - Đáp ca”, “Những bông hoa nhỏ”, “Bài ca suy niệm”... Trong đó chỉ riêng “Ca lên đi” đã 25 tập, hơn 1.000 bài.
Ai người Công giáo chưa từng “Ca lên đi, thần thánh trên thiên đình hiển vinh - Mừng Chúa yêu thương trần gian đến muôn ngàn đời - Ca lên đi, chúc tụng Chúa cả uy quyền. Trần hoàn ơi, ca lên đi, triều thần ơi, ca lên đi…”.
Không rõ có phải từ nếp sống bình thường trong xóm nghèo không mà nhiều nhạc phẩm thánh của ngài rất đời. “Chúa không lầm” chẳng hạn, đã được linh mục Nguyễn Duy, tổng thư ký Ủy ban Thánh nhạc nhận định: "Trong những tuyển tập sáng tác của linh mục Kim Long, người ta thấy một dòng nhạc mới xuất hiện, lời ca được dệt mang nhiều chất thơ hơn và nhiều trăn trở hơn. Một trong những bài Thánh ca nổi tiếng của những sáng tác đó là bài: Chúa không lầm".
Nhạc phẩm ấy có đạo, có đời, có vương vấn cả “đường tình”: Chúa không lầm khi Ngài dựng nên con, dù lời Ngài con không giữ tròn, vì Chúa đã biết từ ngàn xưa rằng thân con bởi tro bụi, và được cưu mang trong tội lỗi.
Ðiệp khúc: Nhưng lòng Chúa vẫn bao la, dù cho bao phen con yếu đuối, thành tâm xin ăn năn thống hối là Ngài lại thứ tha….
Đài phát thanh Chân lý Á châu khẳng định linh mục Kim Long là "một cây đại thụ trong nền thánh nhạc Việt Nam". Cây đại thụ ấy sáng tác ở miền Nam sau 1954 nhưng năm 2007, đã được Tổng giáo phận Hà Nội tổ chức một đêm Nhạc "Ca lên đi mừng Chúa giáng sinh" ở Hà Nội để tôn vinh 50 năm viết thánh ca của ngài (1957-2007).
Vẻ đẹp của những ca khúc thánh - bình ca ấy toát ra cả trong đời sống thường ngày của ngài: sống bình dị như mọi bà con bình thường xứ An Lạc. Bà con hay các cha “rủ” uống vài chén rượu, cha uống ngay tình như thuở làm linh mục chánh xứ một xứ đạo ở Long An. Long An thì nổi tiếng đế Gò Đen nổi tiếng, cha uống tỉnh rụi. Vài ly là cha hồn nhiên như trẻ thơ, đùa giỡn vui lắm. Có linh mục tính nghiêm trang cũng ngạc nhiên, thấy “là lạ”…
Có những đêm xuân, như mùng một rạng mùng hai tết Đinh Dậu 2017, cùng bao trái tim Việt cả nước, khi đã trên dưới 80 tuổi, ngài vẫn rạo rực trước mùa xuân dân tộc, với tết Ông Tạ. Ngài “lên bộ” tươm tất như bao người, leo lên xe máy một giáo dân chạy “dzòng dzòng” vùng Ông Tạ - lang bang trên đường ngắm phố, hưởng xuân. Như một lời nhạc của ngài: “Chúa là hoan lạc tuổi xuân xanh con”.
CÙ MAI CÔNG 17.06.2025
(Trích “Sài Gòn một thuở - Dân Ông Tạ đó!”)
No comments:
Post a Comment