ĐỐI THOẠI

Thời sự hơi nóng (Kỳ 4)

Nguyễn Thông
22-2-2025
Tiengdan
2-3-2025
Tiếp theo kỳ 1 — kỳ 2 và kỳ 3

Nhiều năm trở lại đây ở nước này, thông tin thời sự không còn là độc quyền của báo chí truyền thông quốc doanh (báo, tivi, đài, hệ thống tuyên giáo) nữa, mà được thay bằng internet, mạng xã hội. Đã hết thời “nghe đài đọc báo của ta/ đừng nghe đài địch bàn ra tán vào/ tin đài tin báo của ta/ đừng nghe tin địch ba hoa nói xằng”.

Công nghệ số, nhất là mạng xã hội, đang thống lĩnh đời sống tin tức, thu hút mọi người. Đó không phải “địch” như cái thói nhìn đâu cũng thấy kẻ thù, mà là hệ thống thông tin đại chúng. Tất nhiên nó có cái hay cái dở, thứ đúng thứ sai, mặt này mặt nọ, nhưng dẫu sao cũng còn hơn kiểu thông tin một chiều có định hướng, có chỉ đạo của báo đài quốc doanh, của tuyên giáo, của đảng.

Nói không quá đáng, báo quốc doanh đang thở hắt những tàn hơi cuối cùng trong giây phút định mệnh không tránh khỏi. Dù nhà cầm quyền có cố gượng quy hoạch báo chí vực cho nó sống sót để làm nhiệm vụ của tuyên giáo, “sửa sai sửa lại sửa đi/sửa thì cứ sửa sai thì cứ sai”, nhưng cứ luẩn quẩn theo kiểu cách quản lý cũ, siết vòng kim cô cũ kỹ đã hết phép nhiệm màu thì cái chết là không tránh khỏi. Tôi nói thật.

Mạng xã hội cũng đa dạng như cuộc sống, như đời thực. Cuộc đời có thế nào thì nó (mạng) như vậy. Hay dở, tốt xấu… có tất. Những nhà quản lý, nhất là những ông bà tuyên giáo, cứ mở mồm ra là chê bai mạng xã hội, cảnh báo con người phải đề phòng, thực ra chỉ nhìn một phía, không hiểu gì về nó hoặc rất hời hợt. Họ ứng xử với mạng xã hội thế nào thì cách họ nhìn nhận xử lý cuộc sống cũng vậy. Chết nỗi họ lại ngồi ghế lãnh đạo, cầm quyền. Bi kịch ở chỗ đó.

Sự phân hóa trong đám đông xứ ta bộc lộ khá rõ trong cách nhìn và đánh giá về cuộc chiến tranh ở Ukraine, về chuyện tổng thống Mỹ những ngày qua. Từ bác chạy xe ôm tới anh trí thức đều quan tâm, rồi… cãi nhau. Tôi lấy ví dụ.

Có những vị thể hiện sự thông kim bác cổ, tinh hiểu sự đời, đã phân tích rằng tổng thống Trump sâu sắc, giỏi giang, làm gì nói gì cũng đầy mưu mẹo, hiệu quả. Không giỏi, sao làm được tổng thống Mỹ, được dân Mỹ bầu. Không tốt, sao có nhiều người ủng hộ đến thế… Họ chê đám người trần mắt thịt (như tôi chẳng hạn) làm sao hiểu được tầm của ông ấy, v.v…

Tôi không nói họ phò Nga, nịnh Pu, thần tượng Trump, bởi tôn sùng ai, bênh ai là quyền của cá nhân. Chỉ có điều, kể cả Trump lẫn họ, điều sơ đẳng nhất, định nghĩa thế nào là xâm lược, phân biệt được sự khác nhau giữa chiến tranh và xung đột, mà còn không được thì nói chi tách bạch chính nghĩa và phi nghĩa, cao cả và thấp hèn, trung thực và giả dối.

Cái mồm họ uốn éo nói kiểu nào cũng được. Mặc áo lính thì chê là bất lịch sự, nhà quê, vô học, nhưng nếu diện com lê cà vạt thì bảo đảm lại mắng mỏ không biết điều, rằng lúc đất nước đang chiến tranh gian khổ, “máu trộn bùn non”, “xác người nằm như rạ như rơm”, binh lính rách rưới lăn lộn nơi chiến hào bùn đất, v.v… mà tớn lên, không “cùng xương cùng thịt với nhân dân tôi/cùng đổ mồ hôi cùng sôi giọt máu”, không “tướng sĩ một lòng phụ tử”.

Thật may cho ông Zelensky, chứ sau cuộc “lành làm gáo vỡ làm muôi” đã bỏ về, chứ lại hội đàm thành công, rồi sau đó ăn uống tiệc tùng thì chết với giọng lưỡi của các “nhân sĩ” xứ này.

Chả phải riêng dân mạng, cụ thể là các vị nói ở trên, bài Ukraine, báo quốc doanh phối hợp nhịp nhàng chẳng kém (không biết có theo chỉ đạo chăng, nhiều khả năng là có, bởi xứ này làm gì có tự do báo chí). Những báo Giáo dục và thời đại (của Bộ GD-ĐT), vov.vn (Đài tiếng nói VN), baotintuc.vn (TTXVN) và nhiều “tờ” khác rất hăng lấy tin bài, hình ảnh từ RT Novosti, TASS… bạn Nga để “được quyền tuyên bố” nói xấu cuộc chiến đấu chính nghĩa của Ukraine, nào Nga thắng thế này, Ukraine thua thảm bại thế kia.

Để làm gì? Để đám đông dân chúng Việt nghi ngờ, mất lòng tin, không biết đâu là phải trái, hay dở, tốt xấu.

Tôi lấy ví dụ: Báo Tuổi Trẻ ngày 20.2 rút tít “Tổng thống Ukraine bị tố trốn nghĩa vụ quân sự 4 lần”, lấy từ nguồn RT (Nga), còn lời tố tưởng của ai, từ Poroshenko, người bị thất bại trong cuộc đua với ông Zelensky, nay đang muốn đua, tranh cử lại.

Báo Tin tức của TTXVN hôm nay 2.3 đăng bài với tít “Tổng thống Ukraine nhận gáo nước lạnh từ Slovakia sau vụ tranh cãi ở Nhà Trắng”. Tôi đọc mà giật mình. Chả nhẽ đây là báo của cơ quan thống tấn quốc gia. Ai hầu như cũng biết đám cầm quyền hai nước Hungary và Slovakia là những kẻ bợ Nga thế nào, vậy nhưng báo cứ viết, cứ đăng lấy được. Họ còn chơi trò lừa đảo, lập lờ đánh lận con đen, mỗi lần đám Hung, Slova chống đối EU hoặc phát ngôn gì đó bênh Nga, lại rút tít thành “thành viên NATO phản đối”, rất khốn nạn. Đã lâu, khá nhiều báo quốc doanh xứ này sổ toẹt cả đường lối cây tre, cứ hung hăng, lừa đảo kiểu vậy.

Trở lại cái tít nói trên, một lúc sau tôi xem lại thì thấy họ đã sửa thành “Nước NATO tuyên bố chấm dứt ủng hộ Ukraine sau vụ tranh cãi ở Nhà Trắng”, có lẽ tự thấy chướng, nhưng sửa thành “Nước NATO” thì đểu vẫn hoàn đểu, chả tử tế gì.

(Còn tiếp)