ĐỐI THOẠI

Lực lượng « trấn an » ở Ukraina : Nhiều câu hỏi chưa có lời giải đáp tại thượng đỉnh Paris
Thanh Phương|Nguyễn Giang
Đăng ngày: 28/03/2025 - 11:55Sửa đổi ngày: 28/03/2025 - 13:10
RFI

Tại cuộc họp thượng đỉnh hôm qua, 27/03/2025, ở Paris của Pháp, các nước đồng minh châu Âu của Ukraina đều dứt khoát chống lại việc bãi bỏ các trừng phạt đối với Nga. Nhưng về bảo đảm an ninh cho Kiev, vẫn còn nhiều câu hỏi chưa có lời giải đáp.

Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelenskyy (P), nguyên thủ Pháp Emmanuel Macron (G) và thủ tướng Anh Keir Starmer tham dự thượng đỉnh tại Paris, Pháp, ngày 27/03/2025. AP - Ludovic Marin

Trong cuộc họp quy tụ khoảng 30 nước châu Âu, Anh và Pháp vẫn khẳng định vai trò hàng đầu trong việc triển khai một lực lượng « trấn an » ở Ukraina trong trường hợp đạt được thỏa thuận hòa bình với Nga. Tuy nhiên, tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhìn nhận là đề xuất của Anh và Pháp, được thảo luận từ nhiều tuần qua, đã không được các đối tác châu Âu nhất trí tán đồng. 

Trong cuộc họp báo, tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky cho biết « còn nhiều câu hỏi » và « có ít lời giải đáp » về nhiệm vụ, các trách nhiệm và thành phần của lực lượng « trấn an ». Về phần mình, tổng thống Macron nhắc lại, lực lượng « trấn an » không phải là lực lượng duy trì hòa bình, không có mặt dọc theo các chiến tuyến, không thay thế quân đội Ukraina. Lực lượng « trấn an » sẽ chỉ được triển khai ở « một số vị trí chiến lược được xác định cùng với phía Ukraina » nhằm răn đe.

Theo hãng tin AFP, tổng thống Macron hôm qua thông báo, một phái đoàn Anh-Pháp sẽ đến Ukraina « trong những ngày tới », chủ yếu để chuẩn bị cho một mô hình tương lai của quân đội Ukraina, mà theo ông sẽ là bảo đảm an ninh cho nước này.

Về mặt kinh tế, các nước châu Âu yểm trợ cho Ukraina đều dứt khoát không chấp nhận bãi bỏ các biện pháp trừng phạt đối với Nga, một khả năng mà Hoa Kỳ đang dự trù.

Thủ tướng Anh Keith Starmer nhấn mạnh: « Có một sự đồng thuận rằng đây không phải là thời điểm để dỡ bỏ lệnh trừng phạt. Ngược lại, chúng tôi đã thảo luận về cách tăng cường các trừng phạt đó ». Thủ tướng Đức Olaf Scholz cũng cho rằng việc dỡ bỏ trừng phạt sẽ là « một sai lầm nghiêm trọng ». Lãnh đạo các nước tham gia thượng đỉnh Paris rất nghi ngờ thực tâm của Matxcơva muốn chấm dứt xung đột.

Dưới áp lực của Mỹ, Ukraina đã chấp nhận lệnh ngừng bắn trong 30 ngày. Sau các cuộc đàm phán tại Ả Rập Xê Út qua trung gian Hoa Kỳ, hôm thứ Ba 25/03, một thỏa thuận về ngừng bắn ở Hắc Hải đã được công bố, nhưng Nga đã đặt ra rất nhiều điều kiện thực thi thỏa thuận, trong đó có việc dỡ bỏ các hạn chế đối với xuất khẩu nông sản của Nga, một yêu cầu được Nhà Trắng ủng hộ.

Cam kết  của Anh và Pháp đảm bảo an ninh cho Ukraina có thành hiện thực nếu thiếu Hoa Kỳ?

Sau cuộc họp thượng đỉnh Paris hôm qua, câu hỏi được đặt ra là Anh và châu Âu có thể đạt được mục tiêu đưa quân vào « bảo đảm hòa bình» cho Ukraina không có sự tham gia của Hoa Kỳ? 

Thông tín viên Nguyễn Giang tường thuật từ Luân Đôn:

Từ đêm 27/03, đài báo Anh liên tục chạy tin về hội nghị Paris, với điểm nhấn là cuộc trả lời phỏng vấn truyền hình của thủ tướng Anh Keir Starmer, đứng cạnh tổng thống Zelensky, cam kết Anh và châu Âu không bỏ cấm vận Nga và kiên quyết gìn giữ an ninh cho Ukraina.

Thủ tướng Anh còn nói ông đã cử các cấp chỉ huy quân đội Anh sang Ukraina tới đây để thảo luận về việc đội quân châu Âu sẽ bảo vệ các cơ sở chiến lược của Ukraina ra sao, dù họ không ra tuyến đầu đối mặt với quân Nga, một khi cuộc ngưng bắn do Hoa Kỳ dàn xếp có hiệu lực. Nhưng theo nhà báo Jeremy Bowen thì liên minh các nước châu Âu gồm Anh « sẽ chật vật để đảm bảo an ninh được cho Ukraina ».

Vướng mắc chính vẫn là chuyện Hoa Kỳ không nhìn nhận kế hoạch an ninh riêng cho Ukraina do Anh, Pháp và châu Âu thiết kế. Đặc sứ Mỹ, tỷ phú bất động sản Steve Witkoff đã công khai chê bai sáng kiến này và còn bóng gió chỉ trích thủ tướng Anh, cho rằng « bắt chước vẻ cứng rắn như Winston Churchill » thời Thế Chiến 2 “« là “ước muốn quá đơn giản » (a symplistic desire). Câu nói của đó hẳn làm đau lòng ông Starmer, người bỏ nhiều công sức để đóng vai trò nhà lãnh đạo thời chiến của châu Âu.

Công bằng mà nói, ý tưởng của Anh và châu Âu muốn tách khỏi Hoa Kỳ về an ninh và quốc phòng không có gì sai trái, theo các báo Anh, vì nước Mỹ thời Trump trở thành « một đồng minh hết đáng tin cậy ». Nhưng các nước này cần thời gian, từ 3 đến 5 năm để tự chủ về quốc phòng, như chính như chính lời ông Zelensky đánh giá. Còn thực tế trước mắt thì rất phũ phàng. Khoảng thời gian họ muốn đảm bảo an ninh cho Ukraina một cách có hiệu quả đang được tính bằng tuần và tháng. Một cuộc ngưng bắn, nếu được Nga chấp thuận vào dịp lễ Phục Sinh sắp tới, sẽ chỉ có được nếu Nga thỏa thuận xong với Hoa Kỳ vì quyền lợi hai bên, như bỏ cấm vận các ngân hàng Nga, cho họ quay lại hệ thống thanh toán tiền tệ quốc tế (Swift), chứ không phải vì Nga sợ châu Âu.