VNTB – Có nên lạc quan trong đàm phán thuế quan với Mỹ?TS Phạm Đình Bá
18.04.2025 4:37
VNThoibao
Từ đầu tháng 4/2025, Mỹ tuyên bố áp thuế nhập khẩu 10% với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ và mức thuế đối ứng lên tới 46% đối với Việt Nam—mức cao nhất trong số các đối tác thương mại của Mỹ, cao hơn cả Trung Quốc (34%) và nhiều nước khác như Thái Lan, Ấn Độ, EU.
Chính phủ Việt Nam đã chủ động cử Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc sang Mỹ với tư cách Đặc phái viên của Tổng Bí thư Tô Lâm để trực tiếp trao đổi, đàm phán với các quan chức cấp cao Mỹ về các vấn đề kinh tế – thương mại song phương, tìm cách tháo gỡ và giảm bớt tác động tiêu cực từ chính sách thuế mới của Mỹ, đồng thời thúc đẩy các giải pháp hợp tác lâu dài, ổn định hơn giữa hai nước.
Ông Hồ Đức Phớc lên đường đến Mỹ từ đêm 5/4, sau khi Tổng thống Donald Trump thông báo vào ngày 2/4 là sẽ áp thuế đối ứng lên Việt Nam với mức 46%, hiệu lực vào ngày 9/4. Nhưng đến 9/4, mức thuế này đã được Mỹ hoãn lại, thay vào đó là hạ xuống 10%, áp dụng trong thời gian 90 ngày, để chờ đàm phán. Quyết định đình hoãn này áp dụng cho hơn 100 nước, không chỉ riêng cho Việt Nam.
Theo tờ “Nhân dân”, chính phủ đánh giá chuyến công tác của Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đến Hoa Kỳ là “thành công” và “hoàn thành nhiệm vụ”. Nhưng đánh giá như thế có lạc quan không?
Dựa vào thực tế của vấn đề, đánh giá này cần được xem xét trong bối cảnh chính sách thương mại bất ổn của Tổng thống Donald Trump, đặc biệt sau những phát biểu gần đây của ông về chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Dù chuyến đi đạt được một số kết quả cụ thể như khởi động đàm phán và hoãn thuế, tính lạc quan trong đánh giá cần được cân bằng với các yếu tố rủi ro từ động thái khó lường của Trump và quan hệ đa phương với Trung Quốc.
Tổng thống Trump đã công bố mức thuế 46% đối với hàng hóa Việt Nam vào đầu tháng 4/2025, nhưng tạm hoãn áp dụng trong 90 ngày để đàm phán. Quyết định này phản ánh xu hướng “đàm phán dưới sức ép” của Trump, vốn được thể hiện rõ qua việc ông liên tục điều chỉnh thuế suất với Trung Quốc, từ 145% xuống 10% cho một số mặt hàng điện tử trước khi phủ nhận thông tin này trên mạng xã hội. Sự thiếu nhất quán này khiến các thỏa thuận tạm thời với Mỹ trở nên mong manh, đặt dấu hỏi về tính bền vững của bất kỳ cam kết nào.
Trong cuộc họp báo ngày 15/4, Trump mô tả cuộc gặp giữa Tập Cận Bình và lãnh đạo Việt Nam là “một cuộc họp đáng yêu… như thể họ đang tìm cách chống lại Hoa Kỳ”. Dù ông tuyên bố “không đổ lỗi cho Trung Quốc hay Việt Nam”, cách diễn đạt mỉa mai này phản ánh sự nghi ngờ sâu sắc về động cơ hợp tác giữa hai nước. Điều này đặc biệt đáng chú ý khi Trung Quốc và Việt Nam ký 45 thỏa thuận hợp tác, bao gồm tuần tra chung trên Biển Đông và phát triển chuỗi cung ứng—những lĩnh vực nhạy cảm với an ninh kinh tế Mỹ.
Báo chí trong nước cho rằng Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đã thuyết phục được Mỹ đồng ý đàm phán về hiệp định thương mại đối ứng, tập trung vào thuế quan—được ông Phớc gọi là “trụ cột quan trọng nhất”. Theo ông, việc Mỹ tạm hoãn thuế 46% trong 90 ngày tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam chuẩn bị kế hoạch ứng phó, đồng thời mở ra cơ hội đàm phán giảm thuế dài hạn.
Dù Trump tỏ thái độ hoài nghi với quan hệ Việt – Trung, chuyến đi của Phó Thủ tướng Phớc đã nhận được sự ủng hộ từ giới chức Mỹ. Đại diện Thương mại Jamieson Greer đánh giá cao “các bước đi tích cực, chủ động của Việt Nam”, trong khi cựu Đại sứ Ted Osius ca ngợi lập luận thuyết phục của ông Phớc về lợi ích giảm thuế. Điều này cho thấy nỗ lực của Việt Nam trong việc định vị mình là đối tác đáng tin cậy, độc lập với ảnh hưởng của Trung Quốc.
Việt Nam đứng giữa hai cường quốc đang leo thang cạnh tranh. Trong khi Mỹ yêu cầu Việt Nam hạn chế nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc để giảm thâm hụt thương mại, Trung Quốc lại thúc đẩy hợp tác “chống bắt nạt đơn phương” và ổn định chuỗi cung ứng. Việc ký 45 thỏa thuận với Trung Quốc ngay trước chuyến công du của Phó Thủ tướng Phớc đến Mỹ có thể bị Trump diễn giải như một động thái đối trọng, làm suy yếu lập trường đàm phán của Việt Nam.
Lịch sử chính sách của Trump cho thấy ông sẵn sàng đảo ngược các thỏa thuận nếu cảm thấy bất lợi. Ví dụ, sau khi Bộ Tài chính Mỹ thông báo miễn thuế cho điện thoại và máy tính nhập từ Trung Quốc, Trump đã phủ nhận trên Twitter, khẳng định “không có ngoại lệ”. Sự thiếu minh bạch này khiến bất kỳ thỏa thuận nào với Mỹ đều tiềm ẩn rủi ro đột ngột bị hủy bỏ.
Mỹ nghi ngờ Việt Nam trở thành “cửa sau” để hàng Trung Quốc né thuế thông qua gian lận nhãn mác “Sản xuất tại Việt Nam”. Dù Việt Nam cam kết siết chặt kiểm soát xuất xứ, việc thực thi trên thực tế gặp nhiều khó khăn do mạng lưới sản xuất liên kết chặt chẽ giữa hai nước. Nếu Mỹ phát hiện vi phạm, họ có thể tái áp thuế 46% trước thời hạn 90 ngày.
Báo chí Việt Nam tập trung vào hai kết quả cụ thể: Mỹ đồng ý đàm phán về thuế quan, và hoãn áp thuế 46%. Tuy nhiên, các báo cáo chưa đề cập đầy đủ đến các điều kiện ràng buộc. Ví dụ, thỏa thuận hoãn thuế có thể yêu cầu Việt Nam giảm nhập khẩu hàng Trung Quốc—một điều khó thực hiện khi hai nước vừa ký thỏa thuận tăng cường hợp tác chuỗi cung ứng.
Trong khi báo chí nhấn mạnh thành công ngoại giao, họ ít phân tích tác động từ căng thẳng Mỹ-Trung lên vị thế đàm phán của Việt Nam. Việc Trump công khai chỉ trích hợp tác Việt-Trung làm giảm đòn bẩy của Việt Nam trong đàm phán với Mỹ, vì Washington có thể dùng đó làm lý do duy trì thuế cao.
Chuyến công tác của Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đạt được những kết quả ban đầu, nhưng đánh giá “thành công” từ báo chí Việt Nam cần được hiểu trong giới hạn của các thỏa thuận tạm thời và bối cảnh chính sách bất ổn. Việc Mỹ đồng ý đàm phán mở ra cơ hội, nhưng tiến trình này sẽ phụ thuộc vào:
1. Khả năng duy trì cân bằng quan hệ với cả Mỹ và Trung Quốc mà không bị xem là thiên vị.
2. Năng lực thuyết phục Trump về lợi ích chiến lược của việc giảm thuế, đặc biệt khi ông đang tập trung vào “đưa sản xuất về Mỹ”.
3. Hiệu quả kiểm soát xuất xứ hàng hóa để tránh bị Mỹ áp thuế trừng phạt.
Trong ngắn hạn, thành công của chuyến đi nằm ở việc tránh được nguy cơ thuế 46% ngay lập tức. Tuy nhiên, dài hạn, Việt Nam cần một chiến lược tổng thể để ứng phó với cả áp lực thương mại từ Mỹ và ảnh hưởng địa chính trị từ Trung Quốc—điều chưa được đề cập đầy đủ trong các đánh giá lạc quan hiện nay.
No comments:
Post a Comment