Nguyễn Gia Việt - Miền Nam cúng mùng ba Tếtvendredi 31 janvier 2025
Thuymy
Ngày mùng ba là ngày dân Nam Kỳ mần gà cúng Tết nhà, Tết vườn. Dính tới nhà phải có đòn bánh tét. Mùng ba là ngày nhà nào cũng có ít nhứt một đòn bánh tét. Dân Miền Nam nấu bánh tét vào trưa và đêm mùng hai Tết đặng mùng ba có bánh cúng.
Bánh tét là bánh dân gian truyền thống của người Miền Nam. Bánh tét là bánh cúng vì nó có nếp và đậu xanh, tét ra khoanh tròn. Cục thịt kho nước dừa vuông vức, cái hột vịt tròn, khoanh bánh tét tròn, là quy luật âm dương.
Người Miền Nam gốc là lưu dân khẩn hoang nên lúa thóc vườn ruộng rất quan trọng. Ăn cơm và ăn nếp hàng ngày. Gạo và nếp là ngũ cốc.
Mùng ba Tết, người Lục Tỉnh mình có tục cúng gà luộc và cháo gà. Cúng gà cũng là cúng Tết nhà, đất đai, vườn ruộng, Tết trâu cho viên mãn.
Phải có một con gà trống luộc. Mà làm gà và luộc cho khéo không để bị trầy da. Con gà này khi cúng phải để nó ngóc cái đầu lên cao, cặp giò có các ngón phải chúm kín đáo lại và còn đầy đủ bộ đồ lòng của con gà trên dĩa cúng.
Bày lên bàn giữa cúng một tô cháo lớn, hoặc múc ra năm cái chén. Có thêm dĩa rau sống, dĩa bún tươi, dĩa muối gạo, một dĩa trầu cau, chung rượu trắng, một cây bông mới, giấy tiền vàng bạc. Nên nhớ người Miền Nam không cúng xôi theo con gà như người Bắc nghen!
Không thể thiếu là một đòn bánh tét và phải tét ra khoanh mà cúng. Bánh tét và gà tượng trưng cho sung túc, no đủ, an vui, tương lai, việc làm ăn tấn tới. Có nhiều gia đình cúng xong thì treo cặp chưn gà lên trên cánh cửa. Rồi có tục cắt giấy hình trái bầu dán lên cửa, bàn, tủ, buồng cầu mong sự sung túc trong năm tới.
Cúng muối gạo là tục xưa. Muối và gạo là hai loại gắn với cuộc sống của con người. Nó rất quan trọng, hầu như ăn uống hàng ngày. Thiếu gạo và muối coi như chết chắc. Thành ra cúng là có dĩa muối gạo tượng trưng cho may mắn, sức khỏe, tài lộc. Cúng xong rải muối gạo ra đường hàm ý bỏ cái xui, rước cái hên về nhà, một năm an vui, no đủ.
Người Miền Nam không xắt lá chanh nhuyễn vô con gà luộc, Nam Kỳ cúng với muối tiêu. Sau lễ cúng này thì gia đình sẽ không cúng cơm ông bà nữa, đã kiếu cho ông bà về nghỉ ngơi. Hẹn Tết năm sau.
Người Nam Kỳ gốc Việt cúng gà trống, gốc Hoa cúng gà mái, thể hiện hai quan niệm khác nhau của hai dân tộc.
Người Hoa trọng thương mãi, giỏi bán buôn nên cúng gà mái, gà đẻ trứng vàng với mong muốn mua may bắn đắt, mua một lời mười trong năm mới. Còn người Nam Kỳ thì bộc trực, khẳng khái, thẳng thừng, tín nghĩa, gốc lưu dân chưn cứng đá mềm, tay phảng tay mác tạo dựng nên Miền Nam nhưng không coi buôn bán là sở trường mà cần sự mạnh dạn, can trường trong khẩn hoang nên cúng gà trống.
"Lòng qua như đinh sắt
Nguyện nói chắc một lời
Qua không có dạ đổi dời như ai".
Qua mùng ba bắt đầu phần lễ hội bên ngoài khắp Miền Nam. Đó là mùa cúng đình, đi hành hương đình chùa miếu mạo khắp nơi. Dân Nam Kỳ lục tỉnh thường đi là núi Bà Đen ở Tây Ninh và Bà Chúa Xứ ở Châu Đốc.
Nam Kỳ là đất mới, hình ảnh người khẩn hoang đầu đội trời chưn đạp đất, đầu tắt mặt tối, luôn đối diện với thú dữ và hiểm nguy, hình ảnh con người Nam Kỳ hùng dũng cũng như một con gà trống vậy. Vùng châu thổ Miền Nam đã sanh ra những con người rất kỳ lạ, người Miền Nam. Nơi đó có cách sống, suy nghĩ, phong tục tập quán, văn hóa xã hội có nhiều nét khác nhiều vùng còn lại.
Tính cách Miền Nam hình thành một nếp văn hóa rặt ròng Nam Kỳ Lục Tỉnh. Đó là những người Miền Nam gốc, những người đã bày ra và giữ riết cái riêng của Miền Nam mình tới tận cùng.
Nói tới miền Lục Tỉnh thì muốn nói hoài nói hủy mà không hết chuyện! Rất tự hào về văn hóa của ông bà mình!
NGUYỄN GIA VIỆT 31.01.2025
No comments:
Post a Comment