ĐỐI THOẠI

 Các quốc gia Ả Rập tìm cách chống lại kế hoạch của ông Trump về Gaza

• Reuters

22/02/2025
VOA

Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi, hôm 19/2/2025, kêu gọi cộng đồng quốc tế thông qua một kế hoạch tái thiết Gaza mà không phải di dời người Palestine.

Các quốc gia Ả Rập bác kế hoạch của Tổng thống Donald Trump về việc Hoa Kỳ kiểm soát Gaza và tái định cư người Palestine đang nỗ lực thống nhất về một cuộc tấn công ngoại giao nhằm chống lại ý tưởng này, năm nguồn tin nói với Reuters.

Kế hoạch của ông Trump, được công bố vào ngày 4 tháng 2 trong lệnh ngừng bắn mong manh giữa Israel và Hamas ở Gaza, đã khiến người Palestine và các quốc gia Ả Rập tức giận và đảo lộn nhiều thập kỷ ngoại giao của Hoa Kỳ tập trung vào giải pháp hai nhà nước.

Nhưng các quốc gia Ả Rập đang cố gắng đưa ra một kế hoạch thay thế vẫn chưa giải quyết được các vấn đề quan trọng như ai sẽ chi trả cho việc tái thiết Gaza - ước tính của Liên hiệp quốc là hơn 50 tỷ đô la - hoặc Dải Gaza sẽ được quản lý như thế nào, theo các nguồn tin quen thuộc với các cuộc thảo luận ngoại giao trước cuộc họp. Những người này đã nói chuyện với điều kiện giấu tên vì họ không được phép nói chuyện với giới truyền thông.

Các nhà lãnh đạo của các nước Ả Rập vùng Vịnh cùng Ai Cập và Jordan sẽ họp vào cuối ngày 21/2 tại Riyadh trong một cuộc họp mà Ả Rập Xê Út cho biết sẽ là cuộc họp không chính thức trong khuôn khổ “mối quan hệ anh em thân thiết”.

Tuyên bố của Riyadh không đề cập chính thức đến các cuộc thảo luận về Gaza. Nhưng các nguồn tin cho Reuters biết rằng cuộc họp, diễn ra trước chuyến thăm của Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi vào ngày 20/2, là để thảo luận về một đề nghị chủ yếu của Ai Cập nhằm phản đối kế hoạch của ông Trump “dọn sạch” người Palestine khỏi Gaza và tái định cư hầu hết họ ở Jordan và Ai Cập.

Đề nghị của Cairo có thể bao gồm khoản tài trợ lên tới 20 tỷ đô la trong ba năm do các quốc gia Ả Rập và vùng Vịnh giàu có cam kết, nhưng vẫn chưa có cam kết nào được nêu rõ, các nguồn tin cho biết.

Một trong những nguồn tin, một quan chức liên hệ đến các cuộc đàm phán về Gaza nói với Reuters rằng “Các chi tiết chưa rõ ràng và có sự thiếu hiểu biết giữa các bên liên quan về nội dung của kế hoạch”.

Một nguồn tin thân cận với hoàng gia Ả Rập Xê Út nói với Reuters rằng chưa có đề nghị nào được hoàn thiện trước các cuộc đàm phán vào ngày 21/2.

Vẫn chưa rõ liệu các nhà lãnh đạo Ả Rập có thể đạt được sự đồng thuận về một giải pháp thay thế thống nhất cho kế hoạch của ông Trump trước cuộc họp khẩn cấp của Liên đoàn Ả Rập dự kiến diễn ra vào ngày 4 tháng 3 tại Cairo hay không.

Hôm 19/2, ông Sisi đã kêu gọi cộng đồng quốc tế thông qua một kế hoạch tái thiết Gaza mà không phải di dời người Palestine.

Người Palestine và những người khác trong khu vực lo ngại rằng đề nghị của ông Trump sẽ làm mất ổn định khu vực, lặp lại “Nakba” hay thảm họa trong cuộc chiến năm 1948 khi nhà nước Israel ra đời.

Trong thời điểm đau thương tột cùng đối với người Palestine, gần 800.000 người trong số họ đã phải chạy trốn hoặc bị buộc phải rời bỏ nhà cửa và làng mạc của mình. Nhiều người đã bị dồn vào các trại tị nạn ở Jordan, Lebanon và Syria, và ở Gaza, Bờ Tây và Đông Jerusalem, nơi nhiều thế hệ con cháu của họ phải chịu cảnh khốn khổ hơn 75 năm sau đó.

Rủi ro cao 

Người Palestine cho biết họ phải đối mặt với sự đối xử phân biệt đối xử ở một số quốc gia đó và thường xuyên phàn nàn rằng họ đã bị các quốc gia Ả Rập bỏ rơi. Các quốc gia Ả Rập đã nhiều lần tuyên bố rằng họ đang nỗ lực hết mình để thúc đẩy sự nghiệp của người Palestine.

Ông Sisi lo ngại rằng nếu một lượng lớn người Palestine chuyển đến đất nước của ông, họ sẽ bao gồm các thành viên của Hamas, mà ông coi là mối đe dọa an ninh.

Jordan, nơi có đông đảo người Palestine sinh sống, lo ngại rằng kế hoạch tái định cư là một công thức cho chủ nghĩa cực đoan sẽ gây ra hỗn loạn khắp Trung Đông, gây nguy hiểm cho hòa bình của vương quốc với Israel và thậm chí đe dọa sự tồn vong của đất nước.

Đối với vương quốc này, lời nói của ông Trump về việc tái định cư khoảng hai triệu người dân Gaza gần như là cơn ác mộng về việc trục xuất hàng loạt người Palestine khỏi cả Gaza và Bờ Tây - lặp lại viễn cảnh mà những người Israel cánh hữu từ lâu đã tuyên truyền về Jordan như một ngôi nhà thay thế cho người Palestine.

Đồng thời, các quốc gia như Ai Cập và Jordan phụ thuộc rất nhiều vào sự hỗ trợ tài chính và quân sự của Hoa Kỳ và các quốc gia Ả Rập vùng Vịnh cần Washington để đảm bảo an ninh. Vì vậy, họ có thể không ở vị thế có thể cứng rắn chống lại ông Trump.

Phát biểu tại một hội nghị ở Miami do một tổ chức phi lợi nhuận có liên hệ với quỹ đầu tư quốc gia của Ả Rập Xê Út tổ chức, đặc phái viên Hoa Kỳ Steven Witkoff cho biết những bình luận của ông Trump về Gaza chủ yếu là về việc thử các giải pháp khác nhau cho những giải pháp được đề xuất trong những thập niên trước.

Các bên chủ chốt như Jordan hoặc Liên hiệp quốc không tham gia vào việc soạn thảo các ý tưởng mà ông Sisi dự kiến sẽ trình bày, viên chức có dính líu đến các cuộc đàm phán về Gaza nói, đồng thời nói thêm rằng vẫn chưa rõ ràng về cách thức quản lý Gaza.

Hai nguồn tin từ Jordan cho biết các vấn đề gai góc như vai trò tương lai của Hamas vẫn chưa được đề cập trong các tuyên bố công khai, với khuôn khổ chính trị và kinh tế đầy đủ hơn dự kiến sẽ được đưa ra tại hội nghị thượng đỉnh Liên đoàn Ả Rập Cairo vào tháng 3.

Bất đồng về quản lý 

Israel đã nhiều lần tuyên bố sẽ không chấp nhận bất kỳ vai trò nào của Hamas ở Gaza sau chiến tranh. Đồng thời, đối thủ của Hamas, Chính quyền Palestine, lại không nhận được nhiều sự ủng hộ từ người Palestine trong vùng đất này và Bờ Tây, theo những cuộc thăm dò dư luận.

Đề nghị của Ai Cập bao gồm một ủy ban quốc gia để quản lý Gaza và tái thiết thông qua một quỹ được thành lập bằng tiền từ vùng Vịnh và các nước ngoài khác, Hoa Kỳ và các tổ chức tài chính, hai nguồn tin của Ai Cập cho biết.

Hai nguồn tin nói đây chỉ là những ý tưởng tại thời điểm này vì chúng cần sự phối hợp và cam kết tài trợ của Ả Rập để có thể thông qua.

Các cam kết tài trợ được kỳ vọng là rất quan trọng để khiến bất kỳ giải pháp thay thế nào của Ả Rập trở nên dễ chấp nhận đối với ông Trump. Nhưng các quốc gia vùng Vịnh sản xuất dầu mỏ đã nói rằng họ mệt mỏi khi tài trợ cho tái thiết chỉ để một chu kỳ bạo lực và hủy diệt lặp lại.

Một đề nghị của Chính quyền Palestine về quản lý Gaza cũng dự kiến sẽ được trình bày vào ngày 21/1. Đề nghị này bao gồm việc thành lập một phó thủ tướng mới, người sẽ giữ chức thống đốc Gaza và sẽ phúc trình trực tiếp với Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas.

Nhưng Cairo đã đề nghị một kế hoạch khác, trong đó một cái gọi là ủy ban cộng đồng gồm các chuyên gia phi đảng phái điều hành các cửa khẩu biên giới, các dịch vụ trong Dải Gaza và tái thiết.

Những bất đồng về quản lý đã thể hiện rõ vào ngày 21/2 khi Hamas bày tỏ sự thất vọng trước bình luận của phụ tá tổng thư ký Liên đoàn Ả Rập rằng nhóm này nên từ chức khỏi mọi hoạt động quản lý vì lợi ích của người dân Palestine.

Hamas cho biết họ đã thể hiện sự linh hoạt trong việc xây dựng các phương thức chính trị và hành chính để quản lý Gaza trong một số cuộc thảo luận.

“Bây giờ các quốc gia Ả Rập phải đưa ra một số điều kiện và có nhiều điều hơn nữa ở đây” sau đề nghị của ông Trump, ông Aziz Alghashian, một nhà phân tích người Ả Rập Xê-Út nghiên cứu về quan hệ Palestine-Vùng Vịnh nói.