ĐỐI THOẠI

Panama kỷ niệm 25 năm Hoa Kỳ chuyển giao kênh đào giữa lúc Donald Trump dọa đòi lại quyền kiểm soát
Minh Phương
Đăng ngày: 01/01/2025 - 13:19
RFI

Hôm qua, 31/12/202, Panama đã kỷ niệm 25 năm Hoa Kỳ chuyển giao lại kênh đào Panama cho nước này, trong bối cảnh tổng thống đắc cử Donald Trump đe dọa lấy lại quyền kiểm soát.

Một tàu chở hàng đi qua kênh đào Panama. Ảnh chụp ngày 12/08/2024. REUTERS - Enea Lebrun

Tổng thống Panama, José Raúl Mulino, phát biểu : “Trong ngày đặc biệt này, có sự pha trộn giữa niềm vui vì lễ kỷ niệm 25 năm kênh đào thuộc quyền kiểm soát của Panama, và nỗi buồn về sự ra đi của cựu tổng thống Mỹ Jimmy Carter ”. Buổi lễ đã dành thời gian mặc niệm để tri ân tới ông Carter, người đã đàm phán thỏa thuận chuyển giao kênh đào với cựu lãnh đạo Panama Omar Torrijos vào năm 1999. Ông Mulino cũng nhấn mạnh thêm rằng “không có bàn tay nào kiểm soát kênh đào ngoài Panama (…) Hãy yên tâm, kênh đào mãi mãi thuộc về chúng ta.”

Theo ghi nhận từ hãng tin AP, ông Mulino đã không đề cập đến phát biểu của ông Donald Trump, người từng đe dọa sẽ đòi lại quyền kiểm soát kênh đào. Trước đó, tổng thống đắc cử Mỹ đã chỉ trích việc Panama gia tăng mức phí qua kênh đào kết nối Đại Tây Dương và Thái Bình Dương. Ông tuyên bố rằng nếu tình hình không thay đổi sau khi ông nhậm chức vào cuối tháng 1, “chúng tôi sẽ yêu cầu trả lại hoàn toàn và nhanh chóng kênh đào Panama cho Hợp chủng quốc Hoa Kỳ.”

Tuy nhiên, thỏa thuận chuyển giao kênh đào mà hai nước đã ký trước đó bao gồm hai hiệp ước, một hiệp ước về chuyển giao quyền kiểm soát cho Panama và một hiệp ước trung lập kéo dài vĩnh viễn, cho phép Hoa Kỳ hành động để bảo đảm kênh đào luôn mở cửa và an toàn. Theo đó, Hoa Kỳ sẽ được can thiệp nếu hoạt động của kênh đào bị đe dọa bởi xung đột quân sự, nhưng không phải để khôi phục quyền kiểm soát. Trong khi đó, ông Benjamin Gedan, giám đốc Chương trình Mỹ Latinh tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế Woodrow Wilson ở Washington, nhận định rằng có rất ít cơ hội để Hoa Kỳ giành lại quyền kiểm soát kênh đào trừ phi nước này “mở một cuộc xâm lược thứ hai vào Panama.”

Lưu lượng hàng hóa qua kênh Panama đã tăng 17% trong giai đoạn từ năm 1999 đến 2004. Cử tri Panama đã thông qua một cuộc trưng cầu dân ý vào năm 2006, cho phép mở rộng kênh để đáp ứng các tàu chở hàng có kích thước lớn hơn. Việc mở rộng hoàn thành vào năm 2016 và tốn hơn 5,2 tỷ đô la.