ĐỐI THOẠI

VNTB – Làm nhà không cần giấy phép xây dựng: chưa chắc đã tiện cho dân
Tử Long
12.12.2025 5:12
VNThoibao

(VNTB) – Nhằm bỏ cơ chế “xin-cho” dễ phát sinh tiêu cực, một số trường hợp xây nhà sẽ không cần đến giấy phép xây dựng. Điều đó có thật sự tiện cho dân?

 Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo Bộ Xây dựng cắt giảm thủ tục cấp phép xây dựng cho các công trình nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí cho người dân, doanh nghiệp. Mô hình này kỳ vọng vừa giảm gánh nặng thủ tục, vừa khuyến khích doanh nghiệp chủ động, minh bạch hơn trong hoạt động. Đặc biệt đây sẽ là đột phá thể chế về đầu tư xây dựng trong thời gian tới.

Giấy phép xây dựng là văn bản pháp lý do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp cho chủ đầu tư để xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo, di dời công trình. Cụ thể hơn về những trường hợp xây nhà không cần phải xin giấy phép xây dựng, đã được quy định tại khoản 2 Điều 89 Luật Xây dựng 2014 được sửa đổi bởi khoản 30 Điều 1 Luật Xây dựng sửa đổi 2020, Điểm b Khoản 1 Điều 79 Luật Điện lực 2024, Khoản 1 Điều 57 Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn 2024.

Ở mô hình mới, người dân chỉ cần đăng ký xây dựng – tức gửi thông báo kèm hồ sơ thiết kế đến chính quyền địa phương (dự kiến là cấp phường) trước khi khởi công. Cơ quan chức năng không cần phê duyệt từng trường hợp cụ thể mà sẽ chuyển sang hậu kiểm. Nếu công trình đúng quy định sẽ được hoàn công; nếu sai phạm sẽ bị xử lý.

“Nhìn thì tưởng là tiện, nhưng đến thực tế thì không tiện lắm đâu. Như trường hợp nhà mình xây dựng lúc trước, không tốn quá nhiều thời gian và công sức cho tờ giấy phép xây dựng vì đã có sự hỗ trợ, hướng dẫn từ phía bên công ty xây dựng, bản vẽ này nọ thì cũng có kiến trúc sư vẽ luôn. Nhưng cái mệt mỏi nhất là hoàn công, đừng nghĩ mấy cán bộ xuống đi vòng vòng nhà bạn lúc xây xong, trong thời gian ngắn là nhanh đâu, với những cái nào không đúng, họ kêu tháo, họ kêu sửa, nếu không thì không thể hoàn công được. Nói chung giấy phép xây dựng tôi thấy chỉ là khâu nhỏ nhặt, hậu kiểm mới là vấn đề”, ông Ba Tài, cư dân Sài Gòn chia sẻ.

“Việc bỏ giấy phép chưa chắc ổn. Người xây nhà cần hết sức cẩn trọng, không thể bỏ qua những bước cơ bản. Bởi chỉ cần lấn ra lộ giới vài cm thì cũng coi như sai phép và buộc phải khắc phục.

Quy trình xin giấy phép trước đây luôn có cán bộ địa chính đo đạc, cắm mốc tại vị trí xây dựng sau khi đối chiếu với hồ sơ xin cấp phép. Điều này có vẻ rườm rà, nhưng nó sẽ tạo sự an tâm cho chủ đầu tư. Xây một cái nhà là việc cả đời. Có chậm 1 vài tháng cũng chả sao. Nhưng nếu xây sai quy hoạch, sai hành lang lộ giới, hành lang an toàn điện… …thì việc khắc phục là rất khó khăn”, một độc giả chia sẻ trên mạng xã hội.

“Như nhà tôi, xây cái nhà vệ sinh quá cao, không tiện cho người già, tui yêu cầu họ phải sửa, là tốn một mớ chi phí cho việc đó hay như hồi thanh minh, tui ốp gạch lại mồ mả, nhưng người nhà phản ứng, tui phải tháo ra làm lại, cả hai trường hợp đó, đều phải tốn chi phí cho khoản sửa chữa lại những cái sai, mà nhìn chung nó cũng thuộc loại đơn giản, không quá khó, chứ còn quá phức tạp sẽ tốn nhiều hơn thế nữa, thà đúng ngay từ đầu còn hơn bị kiểm tra, sai bắt sửa. Bỏ giấy phép xây dựng, đúng là có thể tiện đó, nhưng ở quê, bạn làm cái gì đó, dù nhỏ xíu, cũng có “người” tới hỏi thăm, tới hỏi ờ giấy phép đâu, rồi xây vậy sai này sai nọ nè, thà ngay từ đầu có một tờ đúng pháp luật hẳn hoi sẽ khoẻ hơn cho dân, nhất là dân quê. Khi có ai đến hỏi thăm thì chỉ việc đưa tờ giấy ra, ờ tui xây đúng luật nha, là xong. Còn muốn kiếm chuyện thì nói chuyện với người đại diện pháp lý bên tui đi. Bỏ giấy phép xây dựng là chuyện theo tui thấy không khó, nhưng cái khó là làm sao thay đổi được cung cách quản lý cũng như thái độ của người cấp phép, người đi kiểm tra kìa”, một độc giả giấu tên chia sẻ.

“Cơ quan chức năng không cần phê duyệt từng trường hợp cụ thể mà sẽ chuyển sang hậu kiểm. Nếu công trình đúng quy định sẽ được hoàn công; nếu sai phạm sẽ bị xử. Tôi làm XD và cũng xây vài cái nhà cho riêng mình, nếu áp dụng thì tôi cũng không biết làm thế nào cho đúng giữa 1 rừng quy định để được hoàn công”, ông Quang chia sẻ.

Tóm lại vấn đề, thoạt nhìn, có thể thấy, việc không cần xin phép xây dựng sẽ tiện cho người dân trong công tác chuẩn bị cũng như xây dựng một căn nhà. Tuy nhiên, điều đó cũng có thể tạo ra một số rắc rối cho người dân khi căn nhà được hoàn thiện hay bước vào giai đoạn hoàn công. Nếu chưa hoặc đang xây dựng, có sai phạm thì việc sửa lỗi sai dẫu sao cũng dễ dàng hơn, tiết kiệm chi phí hơn rất nhiều so với sau khi đã hoàn thành tất cả.

Những lúc như thế, nếu có xảy ra, liệu rằng chủ căn nhà sẽ lựa chọn đập ra sửa chữa với chi phí tốn tương đương (hoặc có thể nhiều hơn) so với ban đầu hay chăng sẽ lựa chọn “đi cửa sau” để cho nhanh, gọn, lẹ? Và rồi hành động đó, có phải là tiêu cực hay không?