ĐỐI THOẠI

Thuế thu nhập từ tiền công và tiền lương

Phạm Thế Anh
8-12-2025
Tiengdan

Mặc dù tuần này là thời điểm Quốc hội dự kiến bấm nút thông qua, nhưng dự thảo Luật thuế thu nhập cá nhân (TNCN) vẫn còn quá nhiều vấn đề.

Ví dụ, liên quan đến thuế TNCN từ tiền công và tiền lương (ảnh hưởng tới khoảng 53 triệu người lao động), mức giảm trừ cho bản thân (15,5 triệu) và người phụ thuộc (6,2 triệu) là quá thấp. Mức giảm trừ gia cảnh này là lạc hậu bởi nó chưa đủ để bù đắp cho sự gia tăng chi phí sinh hoạt kể từ lần sửa đổi luật thuế TNCN lần trước vào năm 2012. Nó cũng không tính được tương lai bởi vì sau lần này, sẽ lại rất lâu nữa nó mới được xem xét lại, trong khi chi phí sinh hoạt vẫn gia tăng hàng tháng/hàng năm, nhất là trong bối cảnh Chính phủ đang theo đuổi mục tiêu tăng trưởng hai con số bằng cách thúc đẩy tín dụng và tiền tệ.

CPI tháng 11 vừa được công bố tăng 0,45% so với tháng 10/2025, nhưng hầu hết người dân đều cảm nhận được thực tế không phải như vậy. CPI tăng 0,45% tức là nếu tháng trước bạn chi tiêu 1 triệu đồng, thì tháng này để duy trì mức sống như tháng trước bạn cần phải bỏ thêm 4500 đồng, bằng số tiền thừa khi mua hàng mà đôi khi bạn chẳng cần đợi để lấy lại.

Mức giảm trừ gia cảnh được thiết lập để đảm bảo người lao động duy trì mức sống cơ bản (thiết yếu). Tuy nhiên, trong nhiều năm qua nó được cố định bất chấp chi phí sinh hoạt mỗi năm lại cao hơn. Và ngay cả trong lần sửa đổi này, mức mới được đề xuất không chỉ không theo kịp tốc độ tăng của CPI nói chung trong quá khứ, mà còn tụt hậu rất xa so với tốc độ tăng giá của những mặt hàng thiết yếu.

Không chỉ có mức giảm trừ gia cảnh, biểu thuế TNCN từ tiền công và tiền lương cũng chưa hợp lý sau nhiều lần đề xuất. Nếu so với các nước trong khu vực, mức thu nhập tính thuế của Việt Nam ở các mức thuế suất là rất thấp.

Ví dụ, ở mức thuế suất 15%, ở Việt Nam, người có mức thu nhập tính thuế từ 120 triệu đồng/năm trở lên sẽ phải chịu thuế suất này, trong khi ở Singapore là trên 2,4 tỷ đồng, Thailand là trên 400 triệu đồng, Indonesia là gần 200 triệu đồng, chỉ có Philippines là gần với mức của Việt Nam.

Ngưỡng thu nhập tính thuế của một số nước ASEAN. Malaysia không có thuế suất 15%, ngưỡng thu nhập ở cột 2 là cho thuế suất 19%. Nguồn: PwC

Tuy nhiên, để phải nộp mức thuế suất cao nhất 35% thì người lao động ở Philiipines phải có mức thu nhập tính thuế gần 3,6 tỷ đồng/năm, cao gấp 3 lần con số của Việt Nam.

Indonesia và Thailand cũng có mức thuế suất cao nhất 35%, nhưng thu nhập tính thuế cho mức thuế suất này lần lượt là 7,9 tỷ đồng và 4,1 tỷ đồng/năm trở lên.

Malaysia có mức thuế suất cao nhất là 30% và thu nhập tính thuế tương ứng là gần 13 tỷ đồng/năm (gấp hơn 10 lần Việt Nam).

Đặc biệt, Singapore chỉ có thuế suất cao nhất là 24% và người lao động phải có mức thu nhập tính thuế 20 tỷ đồng trở lên mới phải chịu thuế suất này.

Ba thứ đang làm người lao động bị bỏ lại ngày càng xa trong quá trình tăng trưởng hiện nay là: (1) Chi phí sinh hoạt thiết yếu tăng phi mã; (2) Gánh nặng thuế TNCN từ tiền công và tiền lương; và (3) Mở rộng tín dụng/ tiền tệ để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà không có các chính sách thuế điều tiết thị trường bất động sản.

Quốc hội chỉ nên bấm nút thông qua Luật Thuế TNCN nếu mức giảm trừ gia cảnh được nâng lên 25 triệu đồng/ tháng cho người nộp thuế, 10 triệu đồng cho người phụ thuộc, và bỏ hẳn các mức thuế suất cao nhất 30 và 35% (hoặc nâng mức thu nhập tính thuế cho các mức thuế suất này lên ngang bằng với các nước trong khu vực).