VNTB – Việt – Mỹ : Từ Thù Thành Bạn Đến Đồng Minh Tương LaiVũ Đức Khanh
06.01.2025 4:29
VNThoibao
35 năm qua, quan hệ Việt-Mỹ đã trải qua một hành trình đầy biến động, từ vết thương chiến tranh sâu sắc đến mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện. Đây không chỉ là câu chuyện của sự hòa giải giữa hai quốc gia từng là cựu thù, mà còn là minh chứng sống động cho sự chuyển dịch mạnh mẽ trong trật tự địa chính trị toàn cầu.
Tháng 7 năm 1995, khi Tổng thống Bill Clinton tuyên bố bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Việt Nam, ít ai có thể hình dung rằng chỉ sau ba thập niên, hai quốc gia này sẽ không chỉ hàn gắn quá khứ mà còn hợp tác chặt chẽ trên nhiều lĩnh vực quan trọng, từ kinh tế, quốc phòng đến công nghệ cao.
Chặng đường từ đối đầu cay đắng đến hợp tác bền chặt là một hành trình đầy thử thách nhưng cũng không kém phần ngoạn mục, được tô đậm bởi những cột mốc lịch sử quan trọng.
Nhưng câu hỏi lớn đặt ra là: Liệu mối quan hệ này có thể tiếp tục được nâng tầm, trở thành nền tảng cho một liên minh chiến lược trong tương lai?
Khởi đầu từ lịch sử đầy đau thương
Năm 1989, khi Tổng thống George H. W. Bush lên nắm quyền, quan hệ Việt-Mỹ vẫn còn chìm trong băng giá.
Lệnh cấm vận kinh tế của Mỹ, được áp đặt sau chiến tranh, không chỉ gây tổn thất lớn cho Việt Nam mà còn làm sâu sắc thêm sự chia rẽ giữa hai quốc gia. Nhưng đồng thời, thời điểm này cũng đánh dấu những bước đi đầu tiên để khép lại quá khứ và mở ra tương lai.
Chính quyền Bush cha đã xác định rằng bình thường hóa quan hệ với Việt Nam không chỉ mang ý nghĩa nhân đạo – giải quyết vấn đề người Mỹ mất tích trong chiến tranh (MIA) – mà còn là một phần trong chiến lược toàn cầu nhằm đối phó với sự thay đổi địa chính trị sau Chiến tranh Lạnh.
Lộ trình bình thường hóa được khởi động, nhưng phải đến năm 1994, dưới thời Tổng thống Bill Clinton, lệnh cấm vận kinh tế mới được dỡ bỏ, và năm 1995, quan hệ ngoại giao chính thức được thiết lập.
Thương mại và sự mở cửa: Những năm đầu của hợp tác
Thập niên đầu tiên sau bình thường hóa chứng kiến sự mở rộng hợp tác kinh tế giữa hai quốc gia.
Hiệp định Thương mại Song phương (BTA) năm 2001 đã trở thành bước đệm quan trọng, giúp Việt Nam hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế thế giới. Với sự hỗ trợ từ Mỹ, Việt Nam gia nhập WTO vào năm 2007, đưa đất nước vào một giai đoạn tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ.
Nhưng quan hệ Việt-Mỹ không chỉ dừng lại ở kinh tế. Kể từ những năm 2000, hai bên đã bắt đầu xây dựng lòng tin thông qua các chương trình nhân đạo, như tẩy độc dioxin tại sân bay Đà Nẵng hay hỗ trợ nạn nhân chất độc màu da cam. Những sáng kiến này không chỉ giúp hàn gắn vết thương chiến tranh mà còn tạo nền tảng cho sự hợp tác sâu rộng hơn.
Đối mặt với thách thức: Trung Quốc và Biển Đông
Bước vào thập niên 2010, bối cảnh địa chính trị ở châu Á-Thái Bình Dương thay đổi nhanh chóng. Sự trỗi dậy của Trung Quốc, đặc biệt là các hành động hung hăng ở Biển Đông, đã khiến Việt Nam phải tìm kiếm các đối tác mạnh mẽ để bảo vệ lợi ích quốc gia.
Dưới thời Tổng thống Barack Obama, quan hệ Việt-Mỹ bước sang một trang mới. Năm 2013, hai nước thiết lập quan hệ Đối tác Toàn diện, mở đường cho hợp tác sâu rộng trong các lĩnh vực quốc phòng, giáo dục, và môi trường. Đáng chú ý, năm 2016, Tổng thống Obama dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí sát thương đối với Việt Nam, gửi đi một tín hiệu mạnh mẽ về sự tin cậy lẫn nhau.
Nhưng cũng trong giai đoạn này, mối quan hệ Việt-Mỹ không phải không có những thử thách. Vấn đề nhân quyền vẫn là một trở ngại lớn, với các cuộc đối thoại thường xuyên nhưng ít tiến triển cụ thể. Dù vậy, cả hai bên dường như hiểu rằng, trong một thế giới đầy biến động, lợi ích chiến lược chung quan trọng hơn bất đồng riêng lẻ.
Thời kỳ Donald Trump: Căng thẳng và cơ hội
Khi Donald Trump lên nắm quyền vào năm 2017, ông mang đến một cách tiếp cận khác biệt.
Chính quyền Trump tập trung mạnh mẽ vào thương mại, khiến Việt Nam – với thặng dư thương mại lớn với Mỹ – trở thành mục tiêu giám sát. Tuy nhiên, sự cứng rắn này không làm suy giảm mối quan hệ chiến lược. Thực tế, Việt Nam trở thành một phần quan trọng trong chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Mỹ, nhằm đối phó với Trung Quốc.
Dưới thời Trump, các cuộc tập trận chung, chuyển giao thiết bị quân sự, và cam kết hỗ trợ quốc phòng đã củng cố thêm quan hệ song phương. Mặc dù không đạt được bước ngoặt lớn như thời Obama, nhưng giai đoạn này cho thấy tính bền vững của quan hệ Việt-Mỹ trước những thay đổi chính trị tại Washington.
Từ Biden đến tương lai: Một tầm nhìn mới?
Năm 2021, Joe Biden trở thành Tổng thống, mang theo cam kết về một chiến lược đa phương và lâu dài hơn với khu vực châu Á.
Dưới thời ông, quan hệ Việt-Mỹ được nâng lên Đối tác Chiến lược Toàn diện vào năm 2023, đánh dấu một đỉnh cao mới trong hợp tác.
Nhưng điều đáng chú ý không chỉ là sự phát triển trong quan hệ ngoại giao mà còn là tầm nhìn xa hơn. Mỹ đã thể hiện sự sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam xây dựng năng lực quốc phòng, phát triển công nghệ, và đối phó với các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu.
Với sự hỗ trợ này, Việt Nam không chỉ được bảo vệ mà còn có cơ hội để vươn lên thành một quốc gia mạnh mẽ và độc lập hơn.
Tương lai Quan hệ Việt-Mỹ dưới thời Trump 2.0
Khi Donald Trump chuẩn bị nhậm chức Tổng thống lần thứ hai vào ngày 20 tháng 1 năm 2025, quan hệ Việt-Mỹ bước vào một giai đoạn mới với cả cơ hội lẫn thách thức. Trump, một người thực dụng và thường hành động theo lợi ích ngắn hạn, có thể sẽ tiếp tục tập trung vào thương mại và đối phó với sự trỗi dậy của Trung Quốc – hai lĩnh vực mà Việt Nam giữ vai trò quan trọng trong chiến lược của Mỹ.
Trong nhiệm kỳ đầu, Trump từng tỏ ra cứng rắn với Việt Nam về vấn đề thặng dư thương mại, nhưng đồng thời lại tăng cường hợp tác chiến lược để đối phó với Trung Quốc. Dưới Trump 2.0, kịch bản này nhiều khả năng sẽ lặp lại. Việt Nam có thể đối mặt với áp lực lớn hơn trong việc điều chỉnh quan hệ thương mại với Mỹ, nhưng đây cũng là cơ hội để Hà Nội chứng minh giá trị chiến lược của mình.
Tuy nhiên, một thách thức lớn khác là cách tiếp cận của Trump với các vấn đề đa phương. Chính sách “America First” từng khiến ông xa rời các đồng minh truyền thống và làm suy yếu các liên minh khu vực. Trong bối cảnh đó, Việt Nam cần khéo léo duy trì vai trò cân bằng giữa các cường quốc để không trở thành con cờ trong cạnh tranh Mỹ-Trung. Đồng thời, Hà Nội cũng cần thúc đẩy cải cách trong nước để tăng cường vị thế và sự tự chủ trên trường quốc tế.
Đồng minh tương lai?
Viễn cảnh Việt Nam và Mỹ trở thành đồng minh trong tương lai không phải là một ảo tưởng. Nó phản ánh logic của một mối quan hệ ngày càng gắn kết bởi lợi ích chiến lược chung. Nhưng để đạt được điều đó, cả hai quốc gia đều cần vượt qua những rào cản còn tồn tại.
Với Việt Nam, đó là bài toán cải cách trong nước để xây dựng một xã hội minh bạch và mạnh mẽ hơn. Với Mỹ, đó là việc chứng minh cam kết lâu dài và đáng tin cậy với khu vực.
Thời gian không chờ đợi, và nhiệm kỳ của Trump 2.0 sẽ là phép thử quan trọng cho cả hai quốc gia. Liệu Việt Nam có thể tận dụng cơ hội này để củng cố quan hệ, gia tăng nội lực, và tiến gần hơn đến viễn cảnh một đồng minh chiến lược thực sự? Câu trả lời phụ thuộc không chỉ vào nỗ lực ngoại giao mà còn vào khả năng tự làm mới mình của cả dân tộc.
Để hướng tới mục tiêu tự do, dân chủ, và thịnh vượng vào năm 2050, mối quan hệ Việt-Mỹ không chỉ là một yếu tố bên ngoài, mà còn là động lực thúc đẩy sự chuyển mình từ bên trong.
Tương lai của Việt Nam sẽ được định đoạt bởi chính quyết tâm và trí tuệ của người Việt Nam. Lịch sử gần bốn thập niên qua dạy cho chúng ta điều gì, thì đó là khả năng vượt qua khác biệt để đạt đến lợi ích chung. Việt Nam và Mỹ đã chứng minh rằng, với ý chí và tầm nhìn, không có gì là không thể.
31/12/2024
No comments:
Post a Comment