ĐỐI THOẠI

Hy vọng Năm Con Mèo

Ngô Nhân Dụng
21/01/2023
VOA

Năm Con Mèo hy vọng thế giới sẽ đứng lên được, sau khi bị rớt xuống quá sâu trong mấy năm trước.

Cùng lúc đó, chương trình Nhất Đới Nhất Lộ, một vòng đai, một con đường, được Tập Cận Bình cổ vũ cả chục năm qua đang bắt đầu nứt vỡ, đứt đoạn.

Thử ném một cô mèo từ trên lầu xuống đất, cô lập tức đứng dậy ngay, vững vàng trên cả bốn chân – nói rõ ‘bốn chân’ để tránh hiểu lầm. Năm Con Mèo hy vọng thế giới sẽ đứng lên được, sau khi bị rớt xuống quá sâu trong mấy năm trước.

Bệnh dịch Covid–19 bắt đầu từ năm Con Gà, có thể đổ lỗi cho ông trời, qua bàn tay mấy ông “con trời” ở Vũ Hán. Cơn bệnh đẩy kinh tế khắp thế giới đi xuống từ năm Con Chó vì nhiều người không thể làm việc; qua năm Con Heo, Con Cọp, xuống thấp nhất. Cuối năm ngoái những công ty kỹ thuật cao cắt 10% số nhân viên. Microsoft cho 10,000 nghỉ; Amazon 18,000; Alphabet 12,000, cao nhất từ 25 năm nay; Sales Forces cắt 8,000. Tổng cộng 200,000 công nhân kỹ thuật cao mất việc trong năm qua.

Nhưng trong cả nền kinh tế các xí nghiệp vẫn thiếu người làm; trong một tháng tuyển thêm 200,000 người mới. Tỷ lệ thất nghiệp xuống 3.5%, thấp nhất trong nửa thế kỷ. Có 2.6 triệu công việc làm đang tuyển người còn bỏ trống, các nhà kinh tế không thể hiểu tại sao, theo bản tin Bloomberg. Một lý do là nhiều người chưa muốn đi làm vì vẫn sợ nhiễm bệnh. Trong năm Con Mèo họ sẽ bớt lo ngại thì kinh tế sẽ hưng khởi.

Ngoài bệnh dịch, tai họa lớn nhất của thế giới là Vladimir Putin xâm lăng Ukraine một năm trước đây. Quân, dân Ukraine chết và bị thương vì bảo vệ quê hương, nhưng quân lính Nga chết hoàn toàn vô nghĩa. Vì cuộc chiến, giá dầu, khí, lúa mì, phân bón tăng lên cả thế giới phải chịu đựng. Chiến tranh và bệnh dịch cùng thúc đẩy giá sinh hoạt lên cao. Các nguồn cung cấp hàng hóa giảm hoạt động, các bến tàu, các xe vận tải không di chuyển được hàng ứ đọng, chi phí chuyên chở tăng vọt, hàng phải bán đắt hơn. Lạm phát bùng lên khắp thế giới, bắt đầu từ nước Mỹ.

Năm Con Mèo hy vọng sẽ khá hơn. Năm ngoái Ngân hàng Trung ương Mỹ phát súng lệnh, tăng lãi suất cho người dân ta bớt xài tiền. Ngân hàng các nước khác đồng nhịp làm theo, cùng ngăn lạm phát. Cuối năm Con Cọp có tin mừng, tỷ lệ lạm phát ở Mỹ không lên bạo nữa, có dấu hiệu sẽ nguội dần. Trong năm Con Mèo, tỷ lệ lạm phát ở Mỹ có thể xuống 3%, còn hơi cao nhưng so sánh với hơn 8% đầu năm ngoái thì vẫn đáng mừng.

Đô la Mỹ lên giá 10% trong năm 2022 vì lãi suất tăng, nước Mỹ đã “xuất cảng” lạm phát ra ngoài. Các nước đều dùng đô la trả tiền khi mua bán với nhau, bỗng thấy giá hàng nhập cảng cao hơn. Đến cuối năm, khi lạm phát ở Mỹ xuống thấp, các nước từ Á châu qua Âu châu yên tâm, ngưng không tăng lãi suất ở nước họ nữa. Hy vọng kinh tế sẽ hồi phục dần dần trong năm tới.

Trong năm mới, dân Mỹ sẽ lo chưa biết kinh tế sẽ lên được bao nhiêu, trong khi cả thế giới hy vọng vì kinh tế Trung Quốc có thể hồi phục sau khi Bắc Kinh bãi bỏ chính sách ngăn sông cấm chợ vì Covid. Hơn một tỷ người Trung Hoa làm ăn khá hơn thì họ mới có tiền mua hàng hóa từ các nước khác.

Bà Kristalina Georgieva, giám đốc điều hành Quỹ Tiền Tệ Quốc tế (IMF) nói với đài BBC rằng bà tin kinh tế Mỹ sẽ không suy thoái. Dân tiêu thụ ở Mỹ, đóng góp hơn hai phần ba vào Tổng Sản Lượng Nội Địa, đang có rất nhiều tiền vì dành dụm không xài trong hai năm bệnh dịch; họ lại đang tỏ ra phấn khởi nhờ bệnh dịch yếu hơn; họ sẽ thúc kinh tế đi lên. Bà Georgieva nghĩ rằng kinh tế cả thế giới sẽ cùng hồi phục, kéo nhau đi lên, bắt đầu từ Mỹ.

Hy vọng của nước Mỹ còn tiếp tục trong nhiều năm tới, vì trong thời gian lo chống bệnh dịch chính phủ Mỹ vẫn khởi sự đầu tư cho tương lai. Đạo luật xây dựng hạ tầng cơ sở hơn một ngàn tỷ mỹ kim đã được thông qua hai năm trước, sang năm Con Mèo tiền sẽ bắt đầu được chi ra. Hàng chục triệu công nhân sẽ có việc làm, với đồng lương cao. Năm ngoái, một đạo luật cung cấp hơn 200 tỷ đô la cho các ngành kỹ thuật cao, để ngăn ngừa không cho Trung Cộng qua mặt, các công ty kỹ thuật sẽ kéo theo các công nghiệp khác nhờ phát minh, sáng kiến, nhất là trong ngành trí khôn nhân tạo, AI. Nước Mỹ đã chứng tỏ khả năng bứt phá trong cuộc chạy đua phát minh, sáng tạo, như khi tung ra thuốc chủng ngừa Covid dùng mRNA, thứ vaccine hiệu quả cao nhất thế giới.

Kinh tế không phải là tin mừng duy nhất cho loài người trong năm mới. Trên trường chính trị quốc tế, các nước theo chế độ tự do dân chủ đang đoàn kết và cùng ý thức cần phải ngăn chặn làn sóng độc tài chuyên chế của Vladimir Putin và Tập Cận Bình.

Chưa bao giờ các nước dân chủ tự do cộng tác rộng rãi như hiện nay, từ Kenya ở châu Phi tới Singapore, châu Á. Các nước Âu châu bị thử thách trước cuộc xâm lăng Ukraine của Putin đã đoàn kết lại, bảo vệ chế độ dân chủ. Họ chịu áp lực phải mua dầu lửa và khí đốt của nước Nga, nhưng vẫn không bị khuất phục, vượt qua mọi trở ngại, nhanh chóng tìm nguồn cung cấp khác. Nước Anh rút ra khỏi Cộng Đồng Âu châu nhưng cũng là nước giúp Ukraine nhiều nhất.

Trong lúc đó, Nga đang bị cô lập. Những nước lân cận, trước đây thuộc Liên bang Xô Viết hoặc ở Đông Âu, Trung Á, đều ủng hộ dân Ukraine vì lo lắng cho chính số phận của họ.

Trung Cộng cũng lâm vào hoàn cảnh tương tự. Các nước đều cảm thấy khi Tập Cận Bình đe dọa Đài Loan tức là đe dọa tất cả vùng Á Đông , từ Hàn Quốc, Phi Luật Tân đến Indonesia. Một cuộc chiến tranh tại eo biển Đài Loan sẽ làm kinh tế cả vùng suy sập. Nhật Bản đã quyết định tái vũ trang và liên kết với Mỹ chặt chẽ hơn.

Cùng lúc đó, chương trình Nhất Đới Nhất Lộ, một vòng đai, một con đường, được Tập Cận Bình cổ vũ cả chục năm qua đang bắt đầu nứt vỡ, đứt đoạn. Nhà máy thủy điện Coca Codo ở Ecuador, được Tập Cận Bình đến đọc diễn văn khai trương năm 2016, đang lo bị sập. Các kỹ sư khám phá hàng ngàn vết nứt, sườn núi bên cạnh dòng sông Coca lo sụt lở. Một kỹ sư nói, không biết bao giờ nhà máy sẽ tan rã, trong sáu tháng hay ngay ngày mai, theo nhật báo The Wall Street Journal ngày 20 tháng 1, 2023. Năm ngoái Pakistan đã phải đóng cửa nhà máy phát điện Neelun Jhelum, sau khi khám phá các chỗ rạn nứt trong ống dẫn nước, sau 4 năm hoạt động. Uganda cũng tìm ra hơn 500 chỗ bị hư trong nhà máy điện Isimba do Trung Cộng xây dựng trong chương trình Nhất Đới Nhất Lộ, với số nợ $480 triệu đô la.

Kế hoạch Nhất Đới Nhất Lộ biến Trung Quốc thành chủ nợ của các nước nghèo, tổng số nợ lớn ngang với số tiền các nước này vay của tất cả các nước giàu khác. Trong năm 2019 các nhà thầu Trung Quốc làm việc ở châu Phi chiếm 60% tiền công xây cất, các nước chủ nợ khác chỉ lãnh 40%. Các chính phủ lo sẽ bị Trung Cộng dùng nợ để bắt chẹt, xâm phạm chủ quyền nước họ, như Sri Lanka và Zambia đã phải chịu.

Trong năm Con Mèo, các nước sẽ cộng tác với những chế độ dân chủ tự do hơn, độc tài chuyên chế sẽ bị xa lánh, đó là diều đáng mừng cho cả loài người!

• Ngô Nhân Dụng: Ngô Nhân Dụng là bút hiệu của Đỗ Quý Toàn khi phụ trách mục Bình Luận trên Nhật báo Người Việt, từ năm 1995 khi ông về định cư tại Quận Orange, California, cho tới Tháng Hai năm 2020. Trước đó ông dạy môn Tài chánh học (Finance) ở các Đại học McGill và UQAM tại Montréal, Canada là nơi gia đình ông tới tị nạn từ năm 1975. Năm 1989, trước khi bức Tường Berlin sụp đổ, ông xuất bản cuốn Đổi Mới Kinh Tế dưới bút hiệu Vương Hữu Bột, kể kinh nghiệm thay đổi cơ cấu nền kinh tế cộng sản ở các nước từ Hungary, Trung Quốc, tới Nga và các nước Đông Âu. Cuốn sách xuất bản gần đây nhất, ký tên Ngô Nhân Dụng, là Đứng Vững Ngàn Năm – Nhờ đâu nước Việt vẫn còn sau ngàn năm Bắc thuộc?Cuốn sách đầu tiên ký tên Đỗ Quý Toàn xuất bản ở California là Yêu Con Dạy Con Nên Người Việt, do nhà Văn Nghệ ấn hành, năm 1979. Ông cũng đã in nhiều tập thơ từ năm 1965 và tập tiểu luận Tìm Thơ Trong Tiếng Nói do Thanh Văn xuất bản năm 1992.Trong blog này Ngô Nhân Dụng sẽ viết tiếp những bài Bình Luận về các vấn đề thời sự thuộc các lãnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, dưới mắt nhìn của một người Việt sống xa quê hương.Đây là một blog cá nhân được đăng tải trên Đài VOA nhưng không nhất thiết tương đồng với quan điểm của đài và của chính phủ Hoa Kỳ.