Những giờ cuối cùng của bè lũ Assad tại Syria (2)mercredi 11 décembre 2024Thuymy
Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran sợ kịch bản Irak năm 2003 lặp lại, và chính quyền bị thanh trừng. Thế nên phe nổi dậy mới yêu cầu công chức vẫn làm việc và các bộ trưởng ở lại các bộ cho đến khi chuyển tiếp. Nhưng chuyển giao cho ai ? Đó là câu hỏi lớn hiện nay ».
Từ khi đó, Assad và gia tộc - bị Matxcơva và Teheran bỏ rơi, dù Iran có hứa sẽ gởi quân - đơn độc trong dinh thự rộng mênh mông. Đã đến lúc thu dọn hành trang.
Thời kỳ ngự trị quá dài của phe Assad vừa khép lại trong cuộc chạy trốn thảm hại sang Matxcơva, nơi nhà độc tài được cho tị nạn, theo các hãng tin Nga. Một cuộc đào tẩu trong hoảng loạn, mà cội rễ có từ 13 năm trước theo đà tiến của Mùa xuân Ả Rập.
Năm 2011, nổi dậy và đàn áp
Vào tháng Giêng 2011, khi các nhà độc tài Tunisie là Ben Ali và Ai Cập là Hosni Moubarak bị lật đổ do người dân mong muốn thay đổi, tại « Dinh Nhân dân » nơi Bachar Al Assad từng tiếp Jacques Chirac, Nicolas Sarkozy và nhiều nhà lãnh đạo phương Tây khác, ông ta đầy nghi ngại. Lệnh được ban ra cho cơ quan tình báo đầy quyền lực là « tìm hiểu đường phố muốn gì ».
Kinh ngạc thay, trong suốt hai tháng, chẳng có chuyện gì xảy ra. Nhưng đến giữa tháng Ba, những cuộc biểu tình đầu tiên diễn ra ở Damas rồi Deraa ở miền nam. Tại Deraa, Atef Najib, người anh họ của Bachar Al Assad đàn áp dã man những người phản kháng vốn chỉ đòi hỏi « phẩm giá và tự do ». Thay vì cách chức ông anh họ, tổng thống đã bảo vệ ông ta. Thổ Nhĩ Kỳ của Erdogan, cho đến lúc đó vẫn là đồng minh của Damas và của Pháp, đã chuyển thông điệp để Assad hiểu được sự trầm trọng của tình hình, và quyết định tự do hóa hệ thống. Không thể có chuyện đó - Dinh Nhân dân trả lời.
Cuộc nổi dậy ở Syria, ban đầu rất ôn hòa, đã bắt đầu, và lực lượng an ninh đáp trả bằng sự tàn bạo. Rami Makhlouf, một người em họ khác của Bachar Al Assad vào giữa năm 2011 khẳng định : « Chúng tôi sẵn sàng thiêu cháy đất nước ». Đó là cỗ máy bơm tài chánh cho chế độ, một trong những nhân vật tham nhũng nhất nước. Rami Makhlouf giao chiếc chìa khóa sống sót mà dòng tộc Assad hy vọng. Xuất thân từ thiểu số Alaouite, họ biết rằng những kẻ thù sẽ không tha thứ nếu mất đi quyền lực.
Giữa người Alaouite và đa số Sunni, món nợ khá nặng nề. Phe Alaouite bị giới trưởng giả Sunni ở Damas dè chừng trong những năm 1950-1960. Khi lên nắm quyền, phe Assad trả thù, thẳng tay tấn công phe Huynh đệ Hồi giáo vốn muốn lật đổ họ. Mỉa mai của lịch sử : người chỉ huy tấn công vào Huynh đệ Hồi giáo hồi năm 1952 tại thành phố Hama - bị thất thủ hôm thứ Năm vừa rồi - không ai khác hơn là Rifaat Al Assad, chú ruột của Bachar, đã quay về Syria cách đây vài năm để trốn tránh tư pháp của Pháp. Không chắc là Bachar Al Assad cùng đưa ông chú chạy trốn. Các nạn nhân của ông ta muốn truy lùng để xét xử, dù Rifaat đã trên 85 tuổi.
Iran và Nga cứu vãn Assad
Từ 2011 đến 2013, phe đối lập được Qatar hỗ trợ về quân sự và tài chánh, và Pháp ủng hộ về chính trị, trên đà thắng thế, đuổi quân chính phủ khỏi nhiều khu vực. Năm 2013, phe Hezbollah ở Liban lao vào cứu Assad, và cùng với Vệ binh Cách mạng Iran, giúp trụ lại được.
Bị dồn ép xung quanh Damas vào mùa hè 2013, Bachar Al Assad dùng vũ khí hóa học oanh tạc vùng ngoại ô Al-Ghouta. Có hơn 1.000 người thiệt mạng, trong số đó có nhiều trẻ em. Hoa Kỳ của Barack Obama, dù đã ấn định lằn ranh đỏ trong trường hợp dùng vũ khí hóa học, từ chối tấn công Assad. Nước Pháp của François Hollande sững sờ. Trong cuộc trả lời phỏng vấn Le Figaro, Bachar Al Assad vừa chối bỏ không phải là nguyên nhân tội ác giết người hàng loạt trên, vừa khẳng định « trong một chế độ (như của ông ta), một quyết định như vậy là quan trọng ». Có nghĩa là chỉ có thể do người lãnh đạo đưa ra, tức là chính ông.
Năm 2015, Nga can thiệp quân sự để giúp, nhờ sự yểm trợ quý giá của không lực mà Assad lấy lại được khu vực Aleppo, thành phố lớn thứ nhì đất nước đã thoát khỏi tay mình. Trong thời gian đó, phe nổi dậy đã bị Hồi giáo hóa, quân thánh chiến tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo (IS, Daech) trở thành đa số, và một số thành viên đã thực hiện các vụ khủng bố tại Pháp. Trên thực địa, do Hezbollah trợ giúp quân chính phủ Assad, phe nổi dậy buộc phải rời bỏ các vị trí xung quanh Damas và ở miền nam. Theo thỏa thuận với Nga, họ chuyển sang tỉnh Idlib ở tây bắc Syria gần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ, nơi phe này chuẩn bị cuộc tấn công thắng lợi...Rốt cuộc đã hoàn thành chỉ trong 12 ngày.
Một nhà độc tài bị cô lập
Về mặt chính thức, một tiến trình chính trị cần được tiến hành dưới sự bảo trợ của Liên Hiệp Quốc nhằm giải quyết rốt ráo xung đột. Nhưng Assad chẳng muốn nhả ra bất cứ thứ gì. Tin rằng đã thắng trong cuộc chiến, ông ta không thể tìm được hòa bình. Nhượng bộ là việc chưa bao giờ có, chế độ chỉ biết mỗi một logic là vũ lực. Hàng trăm ngàn người Syria đã trả giá bằng mạng sống, trong khi nhiều triệu người khác chạy trốn, và nay mong muốn trở về.
Bachar Al Assad phạm phải sai lầm là từ chối những gì mà tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan muốn thương lượng, chẳng muốn nhượng bộ gì cả trong việc để người tị nạn quay về. Assad thách thức các nước vùng Vịnh, nhất là Ả Rập Xê Út dù đã hòa giải với ông ta, tiếp tục đưa sang vương quốc này captagon, loại ma túy là tài sản cuối cùng của một Nhà nước buôn lậu, dưới quyền chỉ huy của Maher.
Bachar, cựu bác sĩ nhãn khoa vốn không dự kiến lãnh đạo Syria - vị trí lẽ ra được giao cho người anh là Bassel, chết trong một tai nạn xe hơi năm 1994 - đã trở thành một con chó sói trong bầy đàn. Sau phong trào nổi dậy năm 2011, nhà độc tài vụng về, không có sức thu hút đã biến thành thủ lãnh chiến tranh đẫm máu, có thể lạnh lùng nói về « cuộc chiến đấu » chống lại « quân khủng bố », và hành quyết bất kỳ ai, ngay cả trong dòng tộc mình, dám nói ngược lại.
No comments:
Post a Comment