ĐỐI THOẠI

VNTB – Dân sẽ còn tiếp tục khó khăn?

Ngọc Linh Lan
13.12.2025 5:41
VNThoibao

(VNTB) – Thuế không chỉ là chuyện sổ sách của giới kinh doanh, mà là gánh nặng chạm tới từng anh xe ôm, chị bán hàng rong trong cuộc mưu sinh.

 Mới đây, tại buổi tọa đàm “Tháo gỡ vướng mắc chuyển đổi thuế khoán sang kê khai” dành cho hộ kinh doanh. Chuyên gia cho rằng trong số hơn 5 triệu hộ kinh doanh nhưng có đến phân nửa là những cá nhân kinh doanh nên các phương pháp tính thuế cũng khác nhau.

“Thậm chí trong cùng một gia đình, nếu chồng sản xuất đậu và vợ mang đậu ra chợ bán, mỗi người sẽ được tính là một cá thể kinh doanh riêng. Do đó, số liệu thống kê về hoạt động kinh doanh thường lớn hơn và phạm vi rộng hơn, bởi phương pháp tính cũng khác nhau” (Bà Lê Thị Duyên Hải, Phó Tổng Thư ký Hội tư vấn Thuế Việt Nam phân tích).

Nếu không có ẩn ý gì bên trong, có thể thấy, phân tích của bà Hải có phần kém hợp lý.

Thứ nhất, dù là cá thể kinh doanh nhưng vợ – chồng đều là những người cùng một gia đình, cùng sản xuất một sản phẩm, đó là một hộ kinh doanh. Tại khoản 1 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP có giải thích, hộ kinh doanh là loại hình kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên của hộ gia đình cùng đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình, không có tư cách pháp nhân, không có con dấu riêng. Chính vì thế, nếu tách chồng và vợ thành hai cá thể kinh doanh riêng biệt, để rồi có thể chịu hai đầu thuế khác nhau (nhưng thực chất là cùng một hộ kinh doanh), điều này là khá kiên cưỡng.

Thêm nữa, khoản 1 Điều 2 Thông tư 40/2021/TT-BTC về cá nhân kinh doanh có một chi tiết, cá nhân kinh doanh hành nghề độc lập trong những lĩnh vực, ngành nghề được cấp giấy phép hoặc chứng chỉ hành nghề theo quy định của pháp luật. Ở ví dụ của bà Hải, chồng sản xuất đậu, vợ mang đậu ra chợ bán, khó có thể xem xét hai vợ chồng này là hành nghề độc lập, khác nhau khi không có sự đăng ký kinh doanh tách biệt.

Thứ hai, chồng sản xuất đậu, vợ bán đậu, hai hành động khác nhau nhưng không đối lập nhau, không có sự tách biệt, thay vào đó là sự tương hỗ lẫn nhau. Đây là một mô hình phổ biến và hiệu quả, vì nó tích hợp cả hai khâu tạo ra giá trị (sản xuất) và đưa giá trị đến tay người tiêu dùng (bán hàng), tạo thành một chuỗi cung ứng khép kín, tối ưu chi phí và kiểm soát chất lượng tốt hơn cho người kinh doanh. Chính vì thế, hoạt động chung một ngành hàng hoàn toàn có thể xem là hộ kinh doanh nếu có cá nhân hoặc hộ gia đình đứng tên, cùng nhau kinh doanh, và đáp ứng các điều kiện pháp lý cơ bản (như đăng ký kinh doanh, chịu trách nhiệm bằng tài sản).

“Nếu như theo phân tích của bà Hải, tức là quán của tôi sẽ chịu rất nhiều đầu thuế, thứ nhất là nhân viên nhận và rửa thịt, rửa rau, họ là sơ chế; thứ hai là tôi, người đứng nấu, tạo ra thành phẩm; thứ ba là vợ tôi, người đứng bán, bán hàng; đó là chưa kể đến nhân viên phục vụ, trụng bún, rửa chén… trong khi tất cả những hành động đó, chỉ nhằm thực hiện một mục đích chung là bán được tô bún bò cho khách”, ông T., chủ một quán bún bò chia sẻ.

Nói là vậy, suy cho cùng, đã là Phó Tổng Thư ký Hội tư vấn Thuế Việt Nam thì khó có thể mắc những sai lầm sơ đẳng, đó là chưa kể đến diễn ra trong bối cảnh là một buổi tọa đàm tháo gỡ vướng mắc về thuế. Thế nhưng nếu đúng như lời phân tích của bà Hải, xem ra, dân còn mệt mỏi với thuế dài dài…